Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013
жүктеу/скачать 17,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.11. Ж ас бақты күтіп-баптау
| Бақылау сүрақтары
1. Ж еміс көш еттері Қазаңстанның аймаңтарында жылдың қай мезгілі мен айларында отыргызылады? 109 2. Жеміс көшеттерін механикаландырылған әдіспен отырғызу жөне оның артыңшылыңтары. 3. Көшеттерді ңолмен отырғызу қалай жүргізіледі? 4. Көшеттерді ңандай тереңдікте отырғызған дұрыс? 3.11. Ж ас бақты күтіп-баптау Ж еміс бағын күтіп-баптау үш ін ж үргізілетін агротех- никалы ң ш араларды ң ж үйееіне бақ топырағын өңдеу, су ар у , т ы ң а й т қ ы ш т а р е н г із у , ж е м іс а ғ а ш т а р ы н ы ң бөрікбастары мен сидамдарын күту, жеміс агаш тарының өнім салуын қадагалау, жеміс ағаш тарын зиянкестер мен аурулардан ңорғау кіреді. Ж еміс бағындагы ж үргізілетін агротехникалы қ ж үмыстар дақы л өсірілетін аймаңтың то п ы р ақ ж ә н е к л и м а т ж а ғ д а й л а р ы н а , қ о л д ан ы л ы п оты рган т е л іту ш ін ің тү қ ы м д ы қ -со р тты ң ң ү р ам ы н а, өсімдіктің ж асы мен түріне, өсіріліп отырған өнімнің пайдаланы луы на байланысты болады. Ж ас баңтағы ж еміс ағаш тары н күтудің негізгі мін- д е т т е р іг о т ы р ғ ы з ы л ғ а н к ө ш е т т е р д ің т ү г е л б о л у ы н ж ән е оларды ң ж ы л сайы н тез өсуін қам там асы з ету, бөрікбастарын дүрыс қалы птасты ру ж әне тамыр жүйе- сінің тереңдеуіне ж ағдай жасау. Ш ек іл д еу ік тіл ер б ү тақтар ы н ы ң ж ы л д ы қ өсім інің үзындығын кемінде 80-100 см-ге, ал сүйектілерде 90-120 см- ге ж еткізу ңажет. Б а қ т опырагы н бапт ау Ж ем іс б ағы н д а б ақ то п ы р а ғы н к ү т іп -б а п т а у д ы ң бірнеше жүйелері қолданылады. Оларға ңара пар, шымдау, сүдігерлік-сидераттың жүйе, шымдау-ңарашіріктеу өдісі, ж абындау ж атады . Ж еміс бағындағы ңатараралыңтар- ды ң топырағын күтудің ж үйесін таңдау бақ өсірілетін аймақты ң топыраң ж әне климат ж ағдайларына, баңтың сумен қамтамасы з етілуіне, ж ер бедеріне, баңтың типі мен жасына жөне баңты үйымдастырудың экономикалық мүмкіндіктеріне байланысты болады. 110 Қара пар — ы лғалы ж етк іл ік сіз айм ақтардағы бақ топырағын күтудің ең кең тараған жүйесі. Бүл жүйеге топырақты түрақты ж ы рту, ерте көктемде тырмалау және өсіп-даму кезеңінде бірнеше рет культивация жасау ж ата ды. Күзде топыраң жеміс ағаш тарының тамыр жүйесінің ж ай ы л у тер ең д ігі ескеріле оты ры п түрлі тереңдікте ж ы рты лады . М ысалы, ңатараралы ңтарды ң ортасы 15- 18 см, ағаш сидамына ж ақы н түс 10-12 см тереңдікте айдалады. Сүйектілерден, сондай-ақ шекілдеуіктілерден тү р аты н б а қ т а р д а а л а с а өсетін а ға ш т а р д ы ң ң атар- аралы ңтарын ж ы рту тереңдігі 3-4 см азайтылады. Бүл ж үйе то п ы р ақ ты ң ы л ғал д ы қ қоры н ти ім ді пайдала- нуды ж әне саңтауды қам там асы з етеді, ауа мен ж ы лу реж имін, тамыр жүйесінің тереңдеуін жақсартады. Ңара пар арамшөптерді жояды. Алайда ңара пар да үзақ үстаудың кейбір айтарлыңтай кемшілігі бар. Атап айтқанда: үздіксіз сүдігерлеу қ ар аш ір ік қүрам ы н азайтуға, топы раңты ң қүры лы м ы мен ф и зи калы қ ңасиеттерін наш арлатуға, жел жөне су эрозиясының күшеюіне, топырақтың ңызып, ж ем істердің тауарлы қ сапасы ны ң наш арлауы на өкеп соқтырады. Карбонатты топырақта мүндай жүйе жеміс даңы лдары ны ң хлорозға ш алдығуын үлғайтады. Қара пардың теріс әсерін органикалық тыңайтқыш тар енгізу және топыраң күту ж үйесінің бүл өдісін басқа әдіспен үйлестіру жолымен жөндеуге болады. Оңтүстік Қазақстан облысында ылғалы ж еткіліксіз аймаңта топыраңты күту үш ін қ ар а пар қолданы лады . Суармалы ж ерді тиімді пайдалану үш ін ылғалмен ж еткілікті қамтамасыз етілген аймаңтарда жас баңтардың қатараралықтарын әр түрлі ауылш аруаш ылың даңылдарын өсіріп пайдалануға бола ды. Мысалы, Түлкібас ауданындағы жеміс дақылдарын өсіретін ш аруаш ы лы қта ағаш тарының жасы 5-7-ге жет- кенш е ж ас бақтардың ңатараралы қтары нда бүлдірген, картоп, асхана қы зы лш асы , бақш а дақылдары өсіріледі. Қ атараралы қтарда өсірілетін дақы лдар үш ін міндетті түрде о р ган и к ал ы қ ж өне м инералды ты ң ай тң ы ш тар б е р іл е т ін д ік т е н , то п ы р аң ң ү р ам ы ж а қ с а р а д ы ж өне ш аруаш ы лы ңңа қосымш а өнім береді. жүктеу/скачать 17,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|