Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

- 
оқушы
бақылауларын
жүйелестіріп
, 
себеп
- 
салдарлармен
сəйкестендіру
; 
- 
көрнекі
құралдарды
қолдана
отырып
, 
алғашқыда
балаларды
ондағы
берілген
бейнелерді
тұтастай
қабылдауға
, 
кейін
бастысын
жəне
екінші
дəрежелілерін
өз
алдына
, 
содан
соң
– 
қайталай
тұтастыққа
келтіруге
үйрету
. 
- 
əртүрлі
көрнекілікті
пайдалану
, 
бірақ
көрнекі
құралдар
санын
шектен
асырмау
, 
себебі
бұл
баланың
зейін
шашыраңқылығын
пайда
етіп
, 
негізгі
мəн
-
мағынаны
қабылдауға
кедергі
жасайды
. 
Жүйелілік
 
жəне
 
бірізділік
 
принципі
 
келесі
ғылыми
тұжырымдарды
негізге
алады
: 
қоршаған
орта
болмысының
айқын
бедерлері
мида
нақты
бейнеленсе
ғана
, 
оқушы
шынайы
білім
топтай
алады
; 
ғылыми
білімдер
жүйесін
қалыптастырудың
басты
тəсілі
– 
белгілі
жолмен
ұйымдастырылған
оқу
; 
ғылыми
білімдер
жүйесінің
бірізділігі
оқу
материалының
ішкі
логикасымен
жəне
оқушылардың
танымдық
мүмкіндіктерімен
байланысты
; 
жеке
элементтерден
тұратын
оқу
процесінің
тиімді
əрі
жоғары
нəтижеге
жетуі
ол
процесте
орынсыз
үзілістердің
, 
ескерілмей
қалған
қажетті
сəттердің
болмауына
жəне
бірізділіктің
қандай
да
себептермен
бұзылмауына
тəуелді
. 
Егер
дағдылар
тиісті
жаттығулармен
жүйелі
бекімесе
, 
олар
көп
ұзамай
жойылады
; 
егер
оқушылар
логикалық
ойлауға
үйретілмесе
, 
олар
өздерінің
ойлау
іс
-
əрекетінде
үлкен
қиыншылықтарға
кезігеді
; 
егер
оқу
ісінде
жүйелілік
жəне
бірізділік
сақталмаса
, 
оқушылардың
даму
процесі
бəсеңдейді
. 
Мұғалім
практикасында
жүйелілік
жəне
бірізділік
принципі
көптеген
ережелерді
орындаумен
іске
асып
барады
, 
олардың
арасында
аса
маңыздылары
келесідей
: 
- 
оқушылардың
білімдер
жүйесін
қалыпты
игеруін
қамтамасыз
ету
үшін
схемаларды
, 
жоспарларды
орынды
пайдалану
. 
Оқу
материалын
логикалық
бітімге
келген
бөліктерге
ажырату
, 
оларды
бірізді
іске
асырып
бару
, 
балаларды
бірізді
оқу
əрекеттерін
жасауға
үйрету
; 
- 
егер
жауабы
табылмайтынына
не
шешімі
алынбайтынына
көзі
жетсе
, 
ондай
сұрақтарды
немесе
мəселелерді
сабаққа
қоймау
; 
- 
материалдың
мазмұндық
жүйесін
, 
сондай
-
ақ
оқу
тəсілдерінің
жүйесін
бұзуға
жол
қоймау
, 
ал
егер
жүйе
себепсіз
өзгеріске
түсе
қалса
, 
үлгермеушіліктің
алдын
алу
үшін
олқылықтарды
түзету
; 
- 
əрдайым
пəн
аралық
байланыстарды
пайдалану
. 
Мазмұндық
тұрғыдан
, 
сондай
-
ақ
оқу
əдістемелерінде
барша
сыныптар
арасындағы
сабақтастықты
қамтамасыз
ету
; 
- 
оқу
əдістемелерінің
жетістіктерін
пайдалану
: 
оқушылармен
тірек
-
конспекттер
, 
оқу
материалының
құрылымды
- 
логикалық

схемасын
түзу
, 
білімдерді
игеру
процесін
жеңілдететін
шараларды
қолдану
. 
Оқу
барысында
жүйелілік
пен
бірізділікті
қамтамасыз
ету
үшін
бұрын
өтілгендерді
жиі
қайталап
отыру
жəне
жетілдіріп
бару
; 
- 
қысқа
жəне
қорытынды
қайталауларды
сабақтың
басында
немесе
ақырында
үй
тапсырмаларына
байланысты
қолданып
қана
қоймай
, 
оларды
бүкіл
сабақ
барысында
негізгі
проблемаға
орай
, 
сонымен
бірге
жеке
мəселелерді
баяндаудан
соң
да
пайдалану
, 
жаңа
материалдарды
өтуді
күрделендіретін
жағдайлардан
сақ
болу
, 
сабақ
тақырыбына
жасанды
ендірілген
, 
оған
тікелей
қатысы
жоқ
идеялар
(
білімдік
, 
дамытушы
, 
тəрбиелік
) 
дəріс
нəтижесі
мен
оқу
құндылығын
кемітеді
. 
Осыны
ескере
отырып
, 
аса
маңызды
болған
идеяларды
оқу
мазмұнына
жəне
балалардың
мүмкіндіктеріне
орай
игертуді
, 
оқу
-
тəрбие
процесінің
жылдық
жоспарына
ендіруді
алдын
ала
көздеу
. 
- 
өтілгендерді
қайталау
сабақтың
басында
білім
мен
ептіліктердің
игерілу
деңгейін
анықтау
үшін
немесе
сабақтың
ақырында
ұсынылған
ақпаратты
бекіту
үшін
ғана
орындалмай
, 
бұл
жұмыс
логикалық
бітімге
келген
оқу
бөліктерінің
əрбірінен
соң
, 
сабақ
барысында
іске
асып
баруы
шарт
;
- 
оқушылардың
ой
өрнектеу
тəсілдері
мен
формаларын
бақылап
бару
, 
тұрақты
əрі
үлкен
шыдамдылықпен
балаларды
дербес
еңбектенуге
үйрету
. 
Тапсырмаларыңыз
дербес
орындалуда
бірте
-
бірте
күрделеніп
барсын
, 
сонымен
бірге
олардың
табысты
орындалуы
үшін
мүмкіндіктер
жасау
. 
Істі
, 
мүмкін
болғанша
, 
оқушының
өзі
орындасын
, 
қажет
болса
, 
көмек
беру
. 
- 
оқудан
болар
жарқын
болашаққа
оқушылардың
сенімін
жеткізу
; 
- 
сезімдік
тəжірибе
мен
тірек
білімдерді
орынсыз
əрі
жиі
жаңғыртуға
əуесқой
болмау
, 
жаңа
білімдерді
игеруге
ғана
қажеттерін
еске
түсіріп
, 
əркімге
белгілі
əшейін
біліктерді
хабарлау
үшін
өзі
де
тығыз
сабақ
уақытын
алмау
.
Беріктік
 
принципі
 
келесідей
заңдылықтарға
негізделеді
: 
мазмұнын
игеру
жəне
оқушылардың
танымдық
күш
-
қуатының
дамуы
– 
оқу
процесінің
бір
-
біріне
байланысқан
екі
тарапы
; 
игерілген
оқу
материалының
беріктігі
объектив
жағдаяттарға
, 
яғни
бұл
материалдың
мазмұны
мен
құрылымына
ғана
тəуелді
болып
қоймай
, 
оқушылардың
сол
пəнге
, 
материалға
, 
мұғалімге
деген
субъектив
қатынастарына
да
орайлас
; 
игерілген
білімнің
берік
болуы
оқуды
ұйымдастыруға
, 
əрқилы
оқу
түрлері
мен
əдістерін
пайдалануға
, 
сондай
-
ақ
оқу
мерзіміне
байланысты
келеді
; 
оқушылар
жады
таңдамалы
сипатқа
ие
: 
қандай
да
материал
оларды
маңыздылығымен
қызықтырса
, 
сол
материал
берік
орнығады
жəне
ұзақ
сақталады
. 

Игерілген
білімдердің
бекуіне
жəрдемші
оқу
іс
-
əрекеті
механизмдерін
түсінуден
дəстүрлі
оқу
жүйесіне
жаңа
ережелерді
ендіру
мүмкіндіктері
ашылды
: 
- 
қазіргі
заман
оқуында
ес
мүмкіндіктерінен
гөрі
ойлау
қабілеті
көбірек
іске
қосылады
. 
Сондықтан
аса
қажетті
болмаған
білімдік
материалдарды
жаттауға
сарп
етпей
, 
балалардың
күш
-
қуатын
үнемдеу
, 
ес
жүктемесін
ойлау
əрекетіне
кедергі
болар
дəрежеден
арттырмау
. 
- 
қате
қабылданған
немесе
түсініксіз
материалдардың
есте
бекуіне
жол
қоймау
, 
бала
əр
уақыт
саналы
игерілген
жəне
түсінген
білімін
ғана
есте
сақтайтын
болсын
; 
- 
қосалқы
сипатқа
ие
материалды
жаттаудан
балаларды
құтқару
үшін
, 
оларды
əрқилы
анықтама
кітаптарымен
, 
сөздіктермен
, 
əмбебап
ақпарат
құралдарымен
пайдалануға
үйрету
. 
- 
есте
сақтауға
қажет
материал
қысқа
да
нұсқа
болуы
тиіс
. 
Оқушының
өзі
ойланып
, 
жеңіл
есіне
келтіретіндерінің
бəрін
жатталатын
материалдар
қатарынан
шығарып
тастау
. 
- 
Есте
болсын
, 
өтілгенді
ұмыту
процесі
оқу
жұмысы
біткен
бойда
қарқынды
жүреді
, 
сондықтан
қайталаулар
уақыты
мен
жиілігі
ұмытудың
психологиялық
заңдылықтарымен
сəйкестендірілуі
қажет
; 
- 
қайталаулар
жиілігі
оқушының
ұмыту
жағдайларына
сəйкес
болуы
тиіс
. 
Қайталаулардың
көбі
жаңа
материалдың
өтілу
ізімен
, 
яғни
ақпараттың
ең
көп
жойылатын
мезетінде
ұйымдастырылып
, 
ал
кейін
бұл
бекіту
жұмыстары
бірте
-
бірте
кемиді
, 
бірақ
толық
тоқтатылмайды
; 
- 
оқушыларды
өз
мүмкіндіктеріне
сəйкес
күш
салып
, 
жұмыс
істеуге
үйрету
. 
еріншектікке
жол
бермей
, 
тиімді
іс
-
əрекет
желісін
қалыптастыру
; 
- 
алдын
-
ала
оқу
процесіне
аса
қажет
екі
сапаны
– 
қызығу
мен
ұнамды
қатынас
қалыптастырмай
, 
жаңа
материал
өтуді
бастамау
; 
- 
оқу
материалын
ұсыну
логикасына
назар
салуды
ұмытпау
, 
өзара
логикалық
байланыстағы
білімдер
мен
нанымдар
жеке
-
дара
, 
тұтастығы
жоқ
ақпараттарға
қарағанда
, 
берік
игеріледі
; 
- 
оқу
қарқыны
төмендегенін
байқаудан
, 
кейінге
қалдырмастан
оның
себебін
анықтау
. 
Бұл
жағдайдағы
себептер
түрі
келесідей
болуы
мүмкін
: 
оқу
процесіне
қызығушылықтың
болмауы
жəне
шаршау
. 
Оларды
қайта
қалпына
келтірудің
жолдарын
іздестіру
, 
оқу
барысын
жасанды
жеделдетпеңіз
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: