Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

мазмұны
мен
нəтижесіне
үлкен
əсерін
тигізеді
, 
себебі
бұл
істің
қалаған
сатысында
қай
деңгейде
болмасын
, 
басқарушы
адам
өз
əрекетінің
кез
-
келген
сəті
мен
жүйенің
қалпы
тек
оның
шешіміне
тəуелді
болмайтынын
мойындауы
тиіс
. 
Білім
жүйесінде
қалаған
деңгейдегі
басқару
қатынастары
тəрбиелік
қызметті
де
атқарады
. 
Тəрбиеленушілерді
басқарушы
болып
есептелетін
педагог
- 
тəрбиешілер
оларға
жетекшілік
етеді
, 
ал
тəрбиеленушілер
осы
жетекшілік
қатынастарды
пайдалы
ұғымдар
ретінде
игереді
, 
яғни
тəрбиелік
қызметтің
орындалып
жатқаны
. 
Осыдан
да
басшының
, 
тəрбиешінің
, 
мұғалімнің
моральдық
, 
əдептілік
кейпіне
жоғары
талаптар
қойылады
. 
Кəсіби
іс
-
əрекетті
əрқилы
деңгейде
бірдей
тең
басқару
– 
бұл
да
педагогикалық
жүйелерді
басқарудың
өз
алдына
ерекшелігі
. 
Өз
тұлғасын
қалыптастыру
барысындағы
оқушы
іс
-
əрекетін
тəрбиешінің
бір
өзі
басқармайды
, 
бұған
бірнеше
пəн
мұғалімдері
, 
сынып
жетекшісі
жəне
басқа
да
күнделікті
ықпал
жасаушы
мектептің
барша
қызметкерлері
араласады
. 
Сондай
-
ақ
, 
мұғалімдердің
, 
сынып
басшыларының
қызметтеріне
мектеп
директоры
мен
директордың
оқу
, 
тəрбие
жəне
сыныптан
тыс
жұмыстар
бойынша
орынбасарлары
əкімшілік
басқару
жүргізеді
. 
Мұғалімдер
бір
уақытта
бірнеше
қызмет
атқарады
. 
Ол
– 
сынып
басшысы
, 
пəн
мұғалімі
, 
əдістемелік
бірлестік
мүшесі
. 
Мектеп
көп
тарапты
байланысқа
ие
. 
Оның
жұмысы
ата
-
аналармен
, 
қоғамдық
ұйымдармен
, 
мемлекеттік
мекемелермен
қатынастар
негізінде
атқарылып
барады
. 
Мектеп
- 
мемлекеттік
(
немесе
онымен
тығыз
байланысқан
) 
құрылым
. 
Отбасы
, 
қоғам
, 
мемлекет
араларындағы
бірлікті
іс
-
əрекеттердің
ұштаса
орындалуынан
тəрбиенің
жалпы
мақсаттары
іске
асып
барады
. 
Мұндайда
өзара
байланыстар
міндетті
түрде
жүйелі
басқарымда
болуы
шарт
. 
Бұл
да
педагогикалық
жүйелерді
басқарудың
өз
ерекшелігі
. 
Білім
берудегі
мектеп
жағдайы
«
мұғалім
-
оқушы
» 
қарым
-
қатынасына
тəуелді
екенін
ескеретін
болсақ
, 
білім
жүйесін
басқарудың
келесі
ерекшеліктерін
де
біліп
қойған
жөн
: 
əртүрлі
жас
деңгейіндегі
балалар
бірлестіктеріне
басшылық
; 
материалдық
ынтадан
гөрі
моральдық
ынтаның
басым
болуы
; 
басқарушының
өз
басқарымындағылармен
жеке
таныс
болу
қажеттігі
, 
білім
саласын
басқаратын
тұлғаның
жоғары
дəрежеде
білікті
, 
білімді
болуы
. 
18.2. 
Педагогикалық
 
жүйелерді
 
басқарудың
 
негізгі
 
принциптері
 
Директор
жəне
басқа
да
басшылардың
оқу
-
тəрбие
процесін
нақты
басқару
қызметтері
белгілі
принциптерге
негізделіп
орындалады
. 
Ол
принциптер
төмендегідей
:

- 
педагогикалық
 
жүйелер
 
басқарымын
 
демократияластыру
 
жəне
гуманизациялау
.
Бұл
басшылардың
, 
мұғалімдердің
, 
оқушылар
мен
олардың
ата
-
аналарының
өзіндік
іс
-
əрекеттері
мен
ынтасының
дамуына
жол
ашады
. 
Ал
бұлардың
орындалуы
пікір
алмасу
жəне
басқару
шешімдерінің
қабылдануына
байланысты
жариялылықты
қажет
етеді
;
 
- 
орталықты
 
басқару
 
мен
 
өзіндік
 
басқарымдарды
 
оңтайлы
үйлестіру
.
Мұндай
басқару
үйлесімдері
əкімшілік
жəне
қоғамдық
органдар
басшыларының
іс
-
əрекетін
мектептің
бүкіл
ұжымы
мүддесіне
орай
жүргізілуін
қамтамасыз
етеді
; 
басқару
шешімдерін
талқылау
жəне
қабылдауды
, 
кəсіби
деңгейде
іске
асыруға
жағдайлар
жасайды
; 
жүйедегі
барша
құрылымдық
бөлімдерді
өз
жұмыстарында
бірін
-
бірі
қайталаудан
құтқарып
, 
əрекеттерін
жоғары
деңгейде
орайластырып
баруға
мүмкіндік
береді
; 
- 
жеке
 
басқару
 
жəне
 
ұжымдасқан
 
жетекшілік
 
бірлігі
.
Бұл
принципті
ұстанудағы
мақсат
- 
біртұтас
педагогикалық
процесті
басқару
барысында
субъективизм
мен
əміршілдікке
жол
бермеу
. 
Ұжымдасқан
жетекшілік
сонымен
бірге
тапсырылған
іске
деген
ұжым
мүшелерінің
əрбірінің
жеке
жауапкершілігін
жоққа
шығармайды
. 
Ал
жеке
басқару
тəртіп
жəне
жөн
-
жосақ
қамтамасыз
етіп
, 
педагогикалық
процесс
қатысушыларының
өз
өкілеттіктерін
нақты
шектеп
, 
ретімен
орындап
жүруін
қадағалайды
. 
- 
педагогикалық
 
жүйелерді
 
басқарудағы
 
шынайылық
 
жəне
 
ақпарат
 
молдығы
.
Басқару
ақпараттарын
əрқилы
белгілеріне
қарай
жіктеуге
болады
: 
- 
уақыты
 
бойынша
– 
күнделікті
, 
ай
сайынғы
, 
тоқсандық
, 
жылдық
; 
- 
басқару
 
қызметі
бойынша
- 
талдауға
орай
, 
бағалық
, 
құрастырушылық
, 
ұйымдастыруға
байланысты
; 
- 
келіп
 
түсу
 
көздері
бойынша
- 
мектепішілік
, 
ведомстволық
, 
қарым
-
қатынастағы
мекемелерден
; 
- 
мақсаты
 
бойынша
- 
өкімдік
, 
ұсыныс
, 
нұсқау
-
таныстыру
жəне
т
.
б
.
- 
өкілеттіктер
 
беру
принципі
.
Басқару
жауапкершілігінің
келесідей
түрлері
қалыптасқан
: 
жалпы
 
– 
қызметке
орай
жағдайларды
жасау
; 
белгілі

қызметтік
– 
нақты
іс
-
əрекеттерге
байланысты
шарттарды
түзу
. 
Өкілеттік
тапсырыстар
лауазым
иесінің
атына
емес
, 
лауазымның
өзіне
байланысты
беріледі
( 
мысалы
, 
мектеп
директоры
С
.
Қасымовқа
емес
, 
мектеп
директорына
(
С
.
Қасымов
) 
тапсырылсын
). 
Жеке
адамдарға
жүктелетін
тапсырмалар
– 
күнделікті
шаруашылық
; 
кешенді
істерге
дайындық
; 
арнайы
орындалатын
іс
-
əрекеттер
; 
жекеленген
мəселелер
. 
Жекелеп
берілмейтін
міндеттер
- 
басшы
қызметі
;
мақсаттар
тағайындау
; 
мектеп
стратегиясына
орай
шешім
қабылдау
; 
нəтижеге
бақылау
салу
; 
қызметкерлерге
басшылық
, 

оларды
еңбекке
ынталандыру
; 
аса
маңызды
міндеттер
;
тəуекелдікті
талап
ететін
жоғары
дəрежелі
тапсырыстар
; 
тосын
, 
қалыптан
тыс
істер
; 
түсіндіріп
, 
қайта
тексеріп
жатуға
мерзімі
тығыз
қауырт
жұмыстар
; 
жоғары
сенімділікті
қажет
етуші
қатқыл
тапсырыстар
.

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: