Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

332

шығару, сондай-ақ, шетелдерде шығарылған тауарларды кері экс-

порттау.

Импорт – ел ішінде пайдалануға жəне кері экспорттауға ар-

налған тауарларды шекарадан əкелу.

Мысалы, 2011 жылдың қаңтар айында ҚР-ның экспорттық 

құрылымы пайызбен есептегенде былайша көрініс тапты:

− 

минералды өнімдер – 70,5%;

− 

металлдар жəне олардан жасалған өнімдер – 19,0%;

− 

химиялық өнім жəне олармен байланысты өнеркəсіп са-

лаларының өнімдері (каучуктер мен пластмассаларды қосқанда) 

– 3,6%;

− 

мал жəне өсімдіктер өнімдері, дайын азық-түлік тауарлары 

– 2,6%;

− 

машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар жəне ап-

параттар – 0,8%;

− 

өзгелері – 3,5%.

Ал 2011 жылдың қаңтар айында ҚР-ның импорттық құры-

лымы пайызбен есептегенде былайша көрініс тапты:

− 

машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар жəне ап-

параттар – 35,0%;

− 

минералды өнімдер – 17,7%;

− 

металлдар жəне олардан жасалған өнімдер – 14,2%;

− 

химиялық өнім жəне олармен байланысты өнеркəсіп са-

лаларының өнімдері (каучуктер мен пластмассаларды қосқанда) 

– 12,9%;

− 

мал жəне өсімдіктер өнімдері, дайын азық-түлік тауарлары 

– 9,7%;

− 

өзгелері – 10,5%.

Халықаралық сауданың тиімділігі теориясына айтарлық-

тай үлес қосқан ағылшын экономистері А. Смит, Д. Рикардо, 

Дж.Ст. Милль болды. 

Адам Смит абсолютті артықшылықтар теориясының не-

гізін салды. Оның теориясы бойынша халықаралық сауда əр түрлі 

елдердегі тауар өндірісінің абсолютті шығындарының айыр-

машылығына негізделуі тиіс. 

А. Смиттің ойынша, əрбір ел басқа елге қарағанда, еркін 

333

нарық жағдайында өндірісіне аз шығын жұмсайтын тауарға ма-

манданғаны дұрыс.

А. Смит əр елде белгілі тауарларды аз шығынмен өндіруге 

мүмкіндік беретін ерекше табиғи жағдайлар мен ресурстар бар 

екенін атап көрсетті.

А. Смиттің абсолютті артықшылықтар теориясын толықтыр-

ған жəне əрі қарай дамытқан Давид Рикардо болды. Ол өзінің са-

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: