1:200-1:500 масштабты пландар үшін 50х50см тік бұрышты бет- терге бөлу қолданылады. 7.12 сурет

274
1:500000
1:1000000 
масштаб-
ты кар-
таны 4 
бөлікке 
бөлу ар-
қылы
4
А,Б,В,Г L-44-В 2°
3°
43776
1:200 000 1:1000000 
масштаб-
ты кар-
таны 36 
бөлікке 
бөлу 
арқылы
36
І, ІІ...
ХХҮ
L-44-
ХХҮ
40'
3°
4864
1:100000
1:1000000 
масштаб-
ты кар-
таны 144 
бөлікке 
бөлу 
арқылы
144 1,2 
...144
L-44-
109
20'
30'
1216
1:50000
1:100 000 
масштаб-
ты кар-
таны 4 
бөлікке 
бөлу 
арқылы
576 А, Б, 
В, Г
L-44-
109-В
10'
15'
306
1:25000
1:50 000 
масштаб-
ты кар-
таны 4 
бөлікке 
бөлу 
арқылы
2304 абвг
L-44-
109-
В-в
5'
7''30'
76
1:10 000
1:25 000 
масштаб-
ты кар-
таны 4 
бөлікке 
бөлу 
арқылы
9216 1,2,3,4
L-44-
109- 
В-в-03
2'30'' 3'45''
19

275
7.4 Топографиялық карталарда қолданылатын коорди-
наттар жүйесі
Топографиялық картаның координаттар торлары. 
Ко-
ординаттар торлары
 
барлық ірі масштабты карталарда қажетті 
нүктелердің координаттарын анықтау немесе координаттары бой-
ынша нүктені түсіру үшін координаттық (шақырымдық) торлар 
жүргізіледі. Олар беттің ішкі координаттар торы жəне көршілес 
жатқан зонаның координаттар торы болып екі топқа бөлінеді. 
Беттің ішіндегі координаттар торы
. Беттің ішіндегі коорди-
наттар торы 1:10 000 нан 1:50 000 дейінгі масштабты карталарда 
1 шақырым; 1:100 000 масштабты картада 2 шақырыменан; 1:200 
000 масштабты карталарда 10 шақырымнан кейін жүргізіледі. 
1:500 000 жəне 1:1 000 000 масштабты карталарда шақырымдық 
торлар жүргізілмейді. 
Көршілес аумақтардың шақырымдық торлары
. Нүктенің 
координатын анықтау немесе көршілес зонаның шетінде 
орналасқан нүктені координат бойынша картаға түсіру қызметін 
атқаратын бұл тор шақырымлік сызықтар қиып өтетін сыртқы 
бұрыштамаға жазылады. Ортасында жəне сыртқы бұрыштаманың 
шетінде көршілес зонадағы карта бетінің номенклатурасы 
көрсетіледі. Минуттық жəне ішкі бұрыштаманың аралығында 
координаттар торының шығысы мен олардың саны жазылады. 
Оңтүстік бұрыштамаға бағыттас жүргізілген бұрышына жақын 
орналасқан көлденең бағыттағы шақырымлік сызықтың абсцис-
сасында сол сызықтың экватордан шақырым есебімен алынған 
қашықтығы беріледі. Қалған көлденең шақырымлік сызықтарда 
қысқартып жазылады. Мысалы, 1:25 000 масштабты картаның 
абсциссасындағы 6065 саны киломертлік сызықтың экватордан 
6065 шақырым қашықтықта жатқанын білдіреді. 
Батыс бұрыштамаға бағыттас жүргізілген бұрышына жақын 
орналасқан тік бағыттағы шақырым сызықтың ординатын-
да жазылған 4307 санындағы 4 зонаның реттік саны ал 307 
ординаттың біліктік меридианнан шартты түрде 307 шақырым 
қашықтықта орналасқанын көрсетеді. Тік бағыттағы шақырымдық
тордың 4 зонаның біліктік меридианынан нақты қанша шақырым 
қашықтықта орналасқанын төменде көрсетілген амалмен есеп-

276
теп шығарады. 307-500 шақырым = -193 шақырым. Карталарда 
ішкі бұрыштаманың бойында ірі теміржол бекеттеріне дейінгі 
арақашықтық пен оған баратын теміржолдың, қатты жабынды не-
месе жақсартылған асфальт төселмеген автомобилы жолдарының 
бағыты жазылады.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: