348
n – өлшемдердің саны. Бірнеше
рет қайталанып өлшенген
өлшемдердің саны көп болған сайын ықтимал өлшемнің мəні
өлшемнің нақты шамасы
А
жақын болады. Егер
А
мəні белгілі
болса а өлшемі мен екі арадағы шама өлшемнің
нақты қателігі
a
A
−
=
Δ
анықтауға мүмкіндік береді. Қандай да бір өлшемнің
нақты өлшем
А
мəніне қатынасын
салыстырмалы қателік деп
атайды.
A
Δ
ол қалыпты бөлшек арқылы беріледі [9.13 жəне
9.14-суреттер].
9.13 сурет.
Штанген циркульдің
көмегімен арақашықтықты өлшеу
9.14 сурет.
Картадағы
қисық
сызықтарды өлшейтін курвиметр
Оның алымында өлшенген шамадағы қателіктің үлесі беріледі.
Δ
=
Δ
:
1
A
A
мысалы, қисық сызықтарды курвиметрмен өлшеу
барысында кететін қателіктердің үлесі 1-2%
құрайтындықтан,
өлшенген арақашықтықтың
1
1
50 100
−
бөлігі деп беріледі. Осыған
орай ұзындығы 10 сантиметрді
құрайтын сызықты өлшегенде, са
349
лыстырмалы қателік 1-2 мм болуы мүмкін. Бұл шамалар əртүрлі
масштабта да өлшенген сызықтарда əртүрлі қателікті көрсетеді.
Атап айтсақ 1:10000 масштабты картада 2 мм құраса, 1:100
0000 масштабты картада 200 метрді құрайды. Осыған орай
өл шемнің нақты нəтижесін тек ірі
масштабты карталардан алу-
ға болады.
Достарыңызбен бөлісу: