111
7. Жүргізілетін концентрлі шеңбердің орталығынан төменгі
ендіктерден бастап параллельдерде белгіленген меридиандар
нүктелерін түзу сызықпен қосады. Сəуле тəрізді бір нүктеде
түйілісетін сол түзулер меридиан болып табылады.
8. Картаның бұрыштамаларын
сызып меридиандар мен парал-
лельдердің градустарын белгілейді де, сызбаны рəсімдейді.
Картографиялық тордың тоғысу нүктелерін матема-
тикалық əдіспен есептеу жəне координаттары бойынша
құру
. Бұл əдіс төменде көрсетілген формулаларды пайдалану ға
негізделген.
x
=ρ cos δ;
y
=ρ sin δ; δ=λ sin φ
0
; ρ
0
=Rctg φ.
Мысал ретінде 52º ендіктегі үш нүктені есептеп шығарамыз.
δ=10º·0,7880=7º53’; ρ
52
=
50000000
637111700
·0,8713=9,96 см.
х
1
=9,96· cos7º53'=4,98·0,9922=9,88см;
у
1
=9,96·
sin7º53'=4,98·0,1372=1,36см;
х
2
=9,96· cos15º46'=4,98·0,9624=9,58см;
у
2
=9,96·
sin15º46'=4,98·0,2665=2,66см;
х
3
=9,96· cos23º39'=4,98·0,9160=9,12см;
у
2
=9,96·
sin23º39'=4,98·0,3969=3,76см.
Конустық проекцияны құру барысында
техникалық орын-
далуы қиынға соғатын штангенциркульды көп қолдануға тура
келеді. Сондықтан ірі форматты картадағы конустық торды ко-
ординаттары есептелінген меридиандар мен параллельдердің
қилысындағы тоғысу нүктелері арқылы тұрғызады.
Картаның орталық меридианы
абсцисса білігі ОХ ретінде
қабылданады; координаттың бастауы 0 жазылған конустың
шыңында орналасады; ордината білігі ОҮ абсцисса білігіне
перпендикуляр өтеді. Егер меридиандарды
жақындату бұрышы
δ мен параллельдердің радиусы ρ есептелген болса жоғарыда
берілген формулалар бойынша 1, 2, 3, .... нүктелердің координат-
тарын есептемейді.
Орталық меридианға қатысты картографиялық тор симме-
трялы болғандықтан тоғысу нүктелерінің
барлығын емес, тек
картаның сол жақ немесе оң жақ жартысының координатта-
рын есептеу жеткілікті. Тіпті аумақтың шеткі параллельдерінде
112
тоғысу нүктелерін есептеп, басқа барлық параллельдердің тоғысу
нүктелерін меридиандарды жүргізу барысында алуға болады. Ме-
ридиандарда параллельдердің
аралықтарын белгілеп, лекалдарды
пайдаланып, оларды нүктелер бойынша тұрғызады.
Достарыңызбен бөлісу: