Картаны құрастыру
. Картада қамтылған аумақтың маз-
мұнын айқындайтын негізгі картографиялық кескіндер мен
қосымшаетіне орналастыру сипатын
картаны құрастыру
дей міз.
Картаны тиімді құрастыру міндетін жүзеге асыру салатын суре-
тін дұрыс ойластыруды көздейтін суретшінің шығармашылық
118
іс-əрекетіне ұқсайды. Автор немесе картаны құрушы оны дұрыс
құрастыруды ойластырып, қағаз бетіне ең маңызды ақпараттарды
енгізіп, кескінделген аумақтың айқын болуын, əрі ірі болуын,
ашық жер қалмауын алдын-ала ойластырады.
Құрастыру картаның атын, орналастыратын нысандарын, мас-
штабын, түсіндірме сөздерін, қамтылған аумақтың қосымша си-
патын анықтайтын көлденең қима-сызба, графиктер, кестелер,
мəтіндер, суреттер, шартты белгілер сияқты тағы басқа құрамдас
бөліктерін қағаз бетіне ұтымды орналастару мəселелерін қарас-
тырады. Картаның аты мен масштабын біршама ірі əріптер мен жазу-
ға мүмкіндік беретіндей барлық құрамдас бөліктеріне ал
дын-ала
орын белгілеу құрастырудың қызметінің маңызына мысал бо лады.
Пайдаланылатын əдебиеттер тізімі:
1. Картография с основами топографии. / Под ред.
Г. Ю. Грюнберга.
–М.:
Просвещение, 1991.– 368 с.
2.
Берлянт А. М.
Картография. – М.: Аспект-Пресс, 2002.–270 с.
3.
Бугаевский Л. М.
Математическая картография: учебник для вузов. –
М.: Изд-во МГУ, 1998.
–
265 с.
4.
Южанинов В. С.
Картография с основами топографии – М.: Высшая
школа. 2001г.– 300 с
Білімді бекітуге арналған сұрақтар мен тапсырмалар
1. Географиялық глобустың негізгі қасиеттерін ашып көрсеті ң і з.
2. Ұсақ масштабты карталардың əртүрлі бөлігінде масштабтың əр
түрлі болу себебін, бас масштабтың жеке масштабтартан айыр ма шылығын
түсіндіріңіз.
3. Ұсақ масштабты географиялық карталардағы бұрмаланулар дың түр-
де рі мен олардың туу себептерін ашып көрсетіңіз.
4. Картографиялық проекциялардың негізгі түрлерін анықтап, қосалқы
гео метриялық жазықтықта бағдарлау əдістеріне, бұрмалану сипатына қа-
рай жіктеңіз.
5. Постельдің теңаралық азимутта проекцияларының негізгі нұс қала -
ры ның картографиялық торының ерекшеліктерін, бір-бірінен айыр ма шы-
лық тары мен ұқсастықтарын анықтаңыз.
6. Меркатордың тең бұрышты қалыпты цилиндірілі проекциясымен
құрылған карталардың картографиялық торларының негізгі ерекшеліктерін,
бұрмалау сипатын ашып көрсетіп, ойыңды мысал келтіре отырып негіздеңіз.
|