86
да өнімнің өмірлік циклін қолдау. Информатика, ақпарат теориясы,
мақсаты және бағдарламалық құралдарын ақпараттану біріктіреді.
Ақпарат тек материалдық объектілердің сандық сипаттамасы ретінде
ғана емес материяның қасиеті ретінде де белгілі. Ол ойлау үдерісінде
өндіріледі, себебі сана материя қасиетінің көрінісі; адамның саналы іс-
әрекетінің көрінісі
аса маңызды болып табылады
Ақпарат басқару жүйесінде өнімнің ӨЦ үдерісінде сызбалар, сурет-
тер, мәтін, дыбыстық және жарықтық сигналдар, энергия және жүйке
импульстері түрінде ұсынылады. Ұсынылу пішіні бойынша үздіксіз
және дискретті болуы мүмкін. Ақпарат байланыс каналы (кіру, шығу,
кері байланыс) бойынша жіберілетін, қайсыбір физикалық табиғат бай-
ланысы көмегімен қабылдау көзінен қабылдаушыға жіберіледі. Оның
жіберілуіне ақпаратты бұрмалайтын және қабылдауына кедергі жасай-
тын түрлі кедергілер әсер етеді. Ақпарат көзі, жібергіш, байланыс ка-
налы, қабылдағыш және қабылдап алушы жиынтығы байланыс жүйесі
деп аталады.
Жүйелік объектінің ақпарат түсінігіне кеңейтілген тәсіл көптеген
мінездемелік қасиеттерін, сонымен қатар, жүйенің ақпараттың жағы
негізінде жүйемен жобалауды өткізу және басқару мүмкіндігін
анықтады; бастапқы жобаланған ақпараттық жүйеде үлкен өзгерістерсіз
материалдар ағынына жүйе бейімділігі. Бұл мағынада әртүрлі
басқарудың қиын жүйесі ақпараттық жүйе болып табылады. Жүйелік
объектілерде белгі жіберілуін ТИ сандық өлшемінде ақпаратты жіберу
ретінде қарастырады және объект күйін анықтай, әртүрлі көрініс және
үдерістерді сипаттайды.
Жүйелік объектідегі ақпараттың ғылыми түсінігімен байла-
нысты мәселелерді зерттеу үш негізгі бағытта жүреді. Біріншісі –
ақпараттың негізгі, ерекше қасиеттерін көрсететін математикалық
аппаратты дайындаудан тұрады. Екінші бағыты модельдеу базасында
қолда бар математикалық құралдармен ақпараттың түрлі қасиеттерін
зерттеуде, ақпараттың түрлі аспектілерін теориялық дайындаумен
қорытындыланады. Қолданылуына қарасты ақпараттың құндылығын,
пайдалылығын өлшеудің қиын мәселесіне рұқсат етіледі. Ақпарат
құндылығы берілген ақпараттың қолданылуы нәтижесінде мақсатқа
жетудің өсімше ықтималдығымен анықталады. Үшінші бағыты өнімнің
ӨЦ қолдау компьютерлік технологиясын нормативті қамтамасыз ету-
мен байланысты. Мұндай ақпарат түсінігі маңызды қасиеттерінің түрлі
негізделген қолданылуы екі түсінік те аутентті болып табылатын, ма-
шина жасауда CALS/ИПИ жаңа концепция, стратегия және технология
құруға әкелді.