Оқулық Алматы, 014 3 Əож кбж ш қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Психологтар дəлелдегендей, білімді не
жүктеу/скачать 0,86 Mb.
|
| Психологтар дəлелдегендей, білімді неғұрлым тиянақты
меңгеру үшін оқушылардың мақсатты түсінуі (мақсаттың қозғаушы, қызықтырушы күш болуы) аса маңызды. Ол үшін, психологтардың пікірінше, мақсат (нені білу, нені үйрену), оның мағынасы (бұл не үшін қажет) нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тəсілдері көрсетілуі керек. Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді қалыптастыруда түсіндіруді сызба жəне белгілік үлгілер түрінде көрініс тапқан əрекеттен бастаған тиімдірек екенін эксперимент көрсетіп отыр (Салмина 1981, 47). Жадыны жəне келешекте алынған білімге сүйену мүмкіндігін қорғау үшін, психолог Л. В. Шешневтің пікірінше, біріншіден, алғашқы түсінбеушілік сезімі жадыда сақталмауы тиіс; екіншіден, жады меңгерілген ұғымдар мен түсініктерді қорғау қапшығына, берік жабылған ｫорамағаｻ салып сақтауы жəне ұсынуы тиіс. Мұндай ｫорамаｻ қызметін белгі (термин), белгілік жүйе атқарады. Сөйтіп, оқу модулінің кіріспе бөлімінде мұғалім: а) оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен жəне мазмұнымен таныстырады; ə) оқушылардың осы оқу модуліндегі танымдық қызметінің мақсаттары мен міндеттерін анықтайды, əсіресе бұл мақсаттар мен міндеттерді əрбір оқушының ｫқабылдауынаｻ, түсінуіне ерекше көңіл бөледі; б) тірек сызбаларға (ｫорамаларғаｻ, белгілік үлгілерге) сүйене отырып, модульдің тұтас тақырыбы бойынша оқу материалын қысқаша (15-20 минут ішінде) түсіндіреді. Сөйлесу бөлімінде əрбір оқушының танымдық қызметі əр сабақта үш күрделілік деңгейде берілген оқу материалын таңдау, жазу, көру жəне айту мүмкіндігі болатындай етіп құрылған. Сөйлесу бөлімінде алғашында оқу материалын қайта жаңғыртып, қарапайым білік пен дағды қалыптастыру мақсатында, кейіннен алынған білімді талдау, жинақтау жəне бағалау мақсатында оқытудың белсенді формалары қолданылады. Сөйлесу бөлімі сабақтарының ұйымдастырылу формасы бойынша əр оқушы өзінің қалай жəне немен шұғылдануы тиіс, сабақ барысында не істеуі керек екенін біледі, өйткені мұғалім балаларды сабақтың ережелерімен (егер ол оқыта үйрету ойыны болса) немесе оның құрылысымен жəне жүру барысымен алдын ала таныстырады. Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды (тақырыпты) тұтас оқып- үйренудің екінші – операционалдық-танымдық кезеңін іске асыру болып табылады. Бұл бөлімді қарастырғанда Л. Фридманның төмендегідей ережелерге негізделген тұжырымдамасына сүйендік: 1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызметінің жүйесі ретінде қаралады. Олар оқушының қисынды ойлау қабілеттерін, көзге елестету қабілетін, жадын, шығармашылығын жəне т.б. дамытуға, яғни білім беруді мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған. 2. Оқуды басқарудың психологиялық сенімді түрі – ең алдымен, оқушының қажеттіліктерін, қызығушылығын дамытуға жағдай жасау. 3. Оқуды басқару икемді болуы тиіс, бұл тек оқушылардың іштей өсіп жүргенде ғана, балалардың білім дəрежесінің артуына қарай мүмкін болады. 4. Оқушылар нақты оқу кызметінің мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы керек, яғни басқару тұлғаға бағытталған болуы тиіс. Оқу үдерісін тұлғалық басқару дəрежесі оқушылардың өсуіне қарай артып отыруы жəне оқудың жоғары сатысында жалпылама сипат алуы тиіс. 5. Оқу үдерісін басқару бастауыш сынып оқушыларының ішкі қуатына жəне мүмкіндіктеріне негізделіп жүруі тиіс. Оқу модулінің сөйлесу бөлімін даярлағанда мұғалім оқу материалының негізгі мазмұнын бөліп, құрылымдайды. Мұнда оқушылар оқу материалына қайта оралып, пысықтап, бекітуі үшін оның əр сабақта жеке бөліктермен берілетінін есепке алу керек, бұл беліктерде қысқаша, сиымды түрде тұтас тараудың (тақырыптың) ｫмазмұны беріледіｻ. Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда мұғалім оқушылардың өзара сөйлесуін қамтамасыз етуге баса көңіл бөледі. 278 279 Мұнда оқу материалының мазмұны оқушылардың өзара сөйлесуінің арқауы жəне құрушы болады. Сөйлесу бөлімін құру қағидалары Алғашқы үш əрекет-қадам мұғалімнің оқу (ғылыми) материалының мазмұнын бөліп, оқу модулінің сөйлесу бөліміне орналастыруын құрайды. Сөйлесу бөлімінің жұмысы төмендегідей негізгі қағида- ларды есепке ала құрылады: Оқу материалын бір тұтас беру қағидасы. ｫөсуｻ бағытымен оқып-үйрену қағидасы (басында шағын түрде, соңынан мазмұнын біртіндеп аша отырып, көлемін арттырып, қосымша жаттығулар мен актілер енгізу аркылы). Бұл оқушының оқу материалын бөлек-бөлек емес, кешенді түрде, тұтас тарау (тақырып) бойынша пысықтауын білдіреді. Сөйлесу бөлімінің əр сабағында оқу модулінің тақырыбына ｫқайта оралып отыруｻ қағидасы (қайталаумен шатастыруға болмайды!). Іс жүзінде тақырыпқа оқу материалының көлемі жағынан да, тапсырмалардың күрделілік деңгейі тұрғысынан да ｫөсуｻ бағытымен қайта оралып отыру, меңгерілген білімді бекіту үшін қажет. Зерттеулер көрсеткендей, жады ақпаратты ұзақ уақыт есте ұстап, білім деңгейіне жеткізу үшін оны саналы түрде бірнеше мəрте (7 ретке дейін) қайта оралып отыру кажет. Мұндағы басты жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|