Инвестициялық  жылжымайтын  мүлікті əділ құн бойынша шоттар

256

Əділ  құн  бойынша  есепке  алу  моделін  қолданатын  мемлекеттік  меке-

ме мұндай өлшеуді шығып қалғанға дейін немесе меншік иесі алып отырған 

жылжымайтын  мүлік  болған  сəтке  дейін  немесе  салыстырмалы  нарықтық 

операциялар  анағұрлым жиі немесе нарықтық бағалар анағұрлым қолжетімді 

болғанына  қарамастан  келесі  сату  үшін  қайта  жөндеуді  бастағанға  дейін 

жалғасады.

Инвестициялық  жылжымайтын  мүліктің  əділ  құны  əдетте  кəсіби 

бағалаушылар орындаған, бағалау жолымен анықталатын олардың нарықтық 

бағасы болып табылады.

Егер  инвестициялық  жылжымайтын  мүлік операциялық жалдауда болса, 

əділ құн бойынша есепке алу моделі қолданылады

Егер  бұрын  активтер  сыныбы  құнының  азаюы  танылса,  кейіннен  қайта 

бағалауға  байланысты  активтің  сол  сыныбының  құны  өскен  кезде  құн 

азаюының қайтарылымы жүргізіледі. 

Инвестициялық  жылжымайтын  мүлік  санатына  ауыстыру  немесе  одан 

алып тастау активтің қолданылуы өзгерген кезде жүргізіледі: 

 

– меншік  иесінің  жылжымайтын  мүлігі  ретінде  жылжымайтын  мүлікті 

қолдану  басында  жылжымайтын  мүлік  санатынан  негізгі  құралдар  санатына 

ауыстырған  кезде;  сату  мақсатында  қайта  жаңарту  басында  инвестициялық 

жылжымайтын мүлік санатынан қорлар санатына ауыстырғанда;

 

– меншік  иесінің  жылжымайтын  мүлікті  пайдалануы  аяқталғанда 

негізгі  құралдар  санатынан  инвестициялық  жылжымайтын  мүлік  санатына 

ауыстырғанда,  жылжымайтын  мүлікті  салу,  қайта  жаңарту  аяқталғанда  салу 

немесе қайта жаңарту үрдісіндегі жылжымайтын мүлік санатынан жылжымай-

тын мүлік санатына ауыстырғанда.

Егер  мемлекеттік  мекеме  инвестициялық  жылжымайтын  мүлік  нысанын 

қайта  жаңартусыз  есептен  шығару  туралы  шешім  қабылдаса,  онда  берілген 

нысанына  оны  тану  тоқталғанға  дейін  оны  қорларға  ауыстырмайды,  ал 

инвестициялық жылжымайтын мүлік ретінде ескеруді жалғастырады. 

Нақты шығындар моделі бойынша инвестициялық жылжымайтын мүлікті 

ескеретін  мемлекеттік  мекеме  инвестициялық  жылжымайтын  мүлікті  негізгі 

құралдар немесе қорлар санатына ауыстыруды объектілердің баланстық құнын 

өзгертпей жүргізеді.

Нақты  шығындар  бойынша  ескерілетін  негізгі  құрал  объектісін 

инвестициялық жылжымайтын мүлік санатына ауыстыру жиналған амортиза-

циямен  негізгі  құралдың  құнсыздануы  бойынша  резервті  есептеншығаруды 

ескере  отырып  көрсетіледі: 2510 «Инвестициялық  жылжымайтын  мүлік» 

шотының  дебеті, 2320 «Ғимараттар»  шоты  қосалқы  шотының  кредиті, 

бір  мезгілде 2392 «Негізгі  құралдардың  құнсыздануына  арналған  резерв» 

қосалқышотының  дебеті, 2522 «Инвестициялық  жылжымайтын  мүліктің 

құнсыздануына арналған резерв» қосалқы шотының кредиті, бір мезгілде 2391 

«Негізгі құралдардың жинақталған амортизациясы» қосалқы шотының дебеті 

257

жəне 2521 «Инвестициялық  жылжымайтын  мүліктің  жинақталған  амортиза-

циясы» қосалқы шотының кредиті.

Əділ құн бойынша ескерілетін инвестициялық жылжымайтын мүлік ныса-

нын негізгі құралдар санатына ауыстырған кезде осы келесі есепке алу үшін 

берілген активтің құны деп оның мақсатын өзгерту мерзіміндегі əділ құн болып 

табылады:  Шоттар  жоспарының  «Негізгі  құралдар»  бөлімінің  шоттарының 

тиісті қосалқы шоттарының дебеті жəне 2510 «Инвестициялық жылжымайтын 

мүлік» шотының кредиті.

Əділ  құн  бойынша  бағаланатын  негізгі  құралдарды  инвестициялық 

жылжымайтын  мүлікке  ауыстыру  мынадай  тізбектермен  көрсетіледі: 

2510 «Инвестициялық  жылжымайтын  мүлік»  шотының  дебеті  жəне 2320 

«Ғимараттар» шотының кредиті; бір мезгілде ауыстырылатын объект бойын-

ша  жиналған  амортизация 2391 «Негізгі  құралдардың  жинақталған  аморти-

зациясы» шотының дебеті жəне 2320 «Ғимараттар» шотының тиісті қосалқы 

шотының кредиті бойынша есептен шығарылады.

Бір  мезгілде  осы  негізгі  құралға  қатысты  таза  активтерге/капиталға 

(қайта  бағалауға  резерв)  енгізілген  қайта  бағалаудан  құнның  өсуі  ағымдағы 

жылдың  қаржылық  нəтижесіне  ауыстырылады: 5111 «Негізгі  құралдарды 

қайта бағалауға арналған резерв» қосалқы шотының дебеті жəне 5210 «Есепті 

жылдың қаржылық нəтижесі» шотының кредиті. Егер есепте негізгі құралдар 

ретінде танылатын  жылжымайтын мүлік нысаны əділ құн бойынша ескерілетін 

инвестициялық  жылжымайтын  мүлік  санатына  ауысса,  мемлекеттік  меке-

ме  оның  тағайындалу  мерзімін  өзгерткенге  дейін  «Негізгі  құралдарды  есеп-

ке  алу  тəртібі»  бөлімімен  регламенттелетін  есепке  алу  тəртібін  қолданады. 

Мемлекеттік мекеме осы күнге бұл нысанды баланстық құны мен оның əділ 

бағасы  арасындағы  кез  келген  айырманы  «Негізгі  құралдарды  есепке  алу  

тəртібі» бөлімінің ережелеріне сəйкес ескереді [11.3-кесте]. 

11.3-кесте

жүктеу/скачать 8,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: