Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

280

13.2-сызба

Материалдық емес активтердің есебі

Ⱥɧɵԕɬɚɦɚɥɚɪ 

ɂɞɟɧɬɢɮɢɰɢɹɥɵԕ 

Ȼɚԕɵɥɚɭ 

Ȼɨɥɚɲɚԕ ɷɤɨɧɨɦɢɤɚɥɵԕ ɩɚɣɞɚ 

ɒɨɬɬɚɪ 

Ȼɚɫɬɚɩԕɵ ɦɨɣɵɧɞɚɭ 

Ʉɟɥɟɫɿ ɟɫɟɩ 

Ʉɟɥɟɫɿ ɛɚԑɚ 

ɇɚԕɬɵ ɲɵԑɵɧɞɚɪɵ 

ɛɨɣɵɧɲɚ ɟɫɟɩ ɦɨɞɟɥɿ 

Ԕɚɣɬɚ ɛɚԑɚɥɚɧԑɚɧ ԕԝɧ 

ɛɨɣɵɧɲɚ ɟɫɟɩ ɦɨɞɟɥɿ

Ɇɨɣɵɧɞɚɭɞɵ 

ɬɨԕɬɚɬɭ 

Ԕԝɧɫɵɡɞɚɧɭ 

ȺɆɈɊɌɂɁȺɐɂə 

Ɍɨɡɭɞɵԙ ɛɿɪɤɟɥɤɿ ɬԧɥɟɦɿ ԥɞɿɫɿ 

Ԕɚɥɞɵԕɬɵ ɚɡɚɣɬɭ ԥɞɿɫɿ 

Ԧɧɿɦ ɛɿɪɥɿɝɿ (ԧɧɞɿɪɿɫɬɿɤ) ԥɞɿɫɿ 

Əр мемлекеттік мекеме материалдық емес активтердің бухгалтерлік есебі 

дұрыс  құжаттамалық  ресімдеуді  жəне  мемлекеттік  мекеме  ішінде  олардың 

281

ауысу  түсімдері  мен  шығып  қалуын  есепке  алу  тізілімдерінде  уақытылы 

көрсетілуін,сондай-ақ  əрбір  материалдық  емес  активтердің  сақталуын  жəне 

дұрыс қолданылуын қамтамасыз етуі тиіс [13.2-сызба].

Мемлекеттік мекеменің материалдық емес активтерін есепке алу үшін мы-

надай шоттар/қосалқы шоттар арналған:

2710 «Материалдық емес активтер»;

2720 «Материалдық  емес  активтердің  жинақталған  амортизациясы  мен 

құнсыздануы»;

2412 «Материалдық емес активтерге күрделі салымдар».

Кейбір операциялар материалдық емес активті əзірлеуге байланысты орын 

алады,  бірақ  бұл  активті  басшылықтың  мақсатына  сəйкес  пайдалану  үшін 

тиісті қалыпқа келтіру міндетті болып табылмайды. Бұл міндетті емес опера-

циялар əзірлеу кезеңіне дейін немесе əзірлеу кезеңінде жүзеге асырыла алады. 

Міндетті емес операциялар активті басшылықтың мақсатына сəйкес пайдала-

ну  қалпына  келтіру  үшін  қажетті  болып  табылмайтындықтан,  міндетті  емес 

операциялар бойынша кірістер мен шығыстар қаржы нəтижесінің құрамында 

туындағаннан кейін дереу танылуы жəне кірістер мен шығыстардың тиісті са-

наттарына енгізілуі тиіс. 

Мемлекеттік  мекеме  басқа  мемлекеттік  мекемеден  алынған  материалдық 

емес  активтердің  өзіндік  құны  деп  берілетін  материалдық  емес  активтердің 

құнын, ал қайтарусыз негізде үшінші тараптан мемлекеттік мекемемен алынған 

материалды емес активтердің құны деп оларды алу күніндегі əділ құнды тани-

ды.

Ішкі  жобаны  əзірлеу    үрдісінде  немесе  əзірлеу  сатысында  туындайтын 

материалдық емес актив ұйым мыналарды:

 

– материалдық  емес  активті  құрудың  техникалық  жүзеге  асырылуын,  ол 

пайдалану немесе сату үшін қолжетерліктей болуын;

 

– өзінің материалдық емес активті құру жəне оны пайдалану немесе сату 

ниетін;

 

– өзінің материалдық емес активті құруға немесе сатуға қабілеттілігін;

 

– материалдық емес актив ықтимал экономикалық табыстарды алуын;

 

– əзірлемені аяқтау үшін, сондай-ақ материалдық емес активті пайдалану 

не сату үшін жеткілікті техникалық, қаржылық жəне басқа ресурстардың бар 

екендігін;

 

– материалдық  емес  активті  əзірлеу  барысында  жұмсалған  шығындарды 

сенімді бағалай алу қабілеттілігін көрсете алған кезде ғана танылады.

Материалдық емес активті құруды аяқтау, қолдану жəне оларды қолданудан 

пайда алу үшін ресурстардың болуы қажет ресурстарды көрсететін жəне осы 

ресурстардың  мемлекеттік  мекеменің  қабілеттігін  көрсететін  тиісті  жоспар-

лармен көрсетіледі.

Материалдық емес активті құрған кезде мемлекеттік мекеме:

 

– зерттеу  сатысындағы  шығыстарды  олар  туындаған  кезде  шығыстар 

282

ретінде мойындайды. Мемлекеттік мекеме зерттеу сатысында болашақ мүмкін 

экономикалық  пайдалар  тудыратын  материалдық  емес  активтің  бар  екенін 

көрсете алмайды. Алғашқыда шығыс ретінде танылған материалдық емес ак-

тивтерге шығындар  материалды емес активтердің өзіндік құнының бір бөлігі 

ретінде кейін танылмауы тиіс;

 

– ғылыми  əзірлемелер  бойынша  жұмыстарды  орындауға  əзірлеме 

сатысындағы  (ғылыми-зерттеу  жəне  тəжірибе-конструкторлы  жұмыстар, 

ғылыми  зерттеулер,  ғылыми-техникалық  жұмыстар  жəне  басқа)  шығындар 

активтерді тану өлшемдеріне сəйкес болған кезде күрделі салымдарды есепке 

алу есебіне жатқызылады. 

Күрделі  салымдар  нақты  шығындар  бойынша  өлшенеді  жəне 2412 

«Материалдық  емес активтерге  күрделі салымдар» қосалқы шотында есепке 

алынады.

Ғылыми əзірлемелердің аяқталмаған жəне аяқталған, бірақ қабылданбаған 

нəтижелері  бойынша  капиталданған  шығындар  келесі  жылдың  балансына     

ауысады. 

Ғылыми жұмыстардың аяқталған жəне қабылданған нəтижелері қабылдау 

актісі негізінде  тану өлшемдерін сақтаған кезде материалдық емес активтерді 

есепке  алу  есебіне  жатады.  Материалдық  емес  активтерді  тану  өлшемдеріне 

сəйкес болмаған жағдайда шегілген шығындар шығыстарға жатқызылады.

Материалдық  емес  активтерді  сатып  алу 2710 «Материалдық  емес  ак-

тивтер»  шоты  қосалқы  шотының  дебеті  жəне 3210 «Жеткізушілерге  жəне 

мердігерлерге  қысқа  мерзімді  кредиторлық  берешек»  шотының  кредиті  бо-

йынша ескеріледі.

жүктеу/скачать 8,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: