Төзімділіктің физиологиялық механизмдері

181
төзімділік арнайы, демек, əр адамда əрекеттің белгілі, арнайы түрін 
орындау кезінде көрінеді. 
Орындалатын дене (бұлшық ет) жұмысы типі мен сипатына бай-
ланысты төзімділік:
1. Статикалық жəне динамикалық төзімділік, яғни сəйкесінше 
статикалық немесе динамикалық жұмысты ұзақ орындау қабілеті;
2. Жергілікті (локалды) жəне ауқымды (глобалды) төзімділік, 
яғни сəйкесінше жергілікті (бұлшық еттің аз санының қатысуымен) 
немесе ауқымды (бұлшық ет массасының жартысынан көбірек 
бұлшық еттер тобының қатысуы кезінде) жұмысты ұзақ жүзеге асы-
ру қабілеті;
3. Күштік төзімділік, яғни көп бұлшық ет күшінің көрінуімен 
қатар жүретін жаттығуды бірнеше рет қайталау қабілеті;
4. Анаэробтық жəне аэробтық төзімділік, яғни энергиямен 
қамтамасыз етілудің анаэробтық немесе аэробтық типтерінің ба-
сым келуімен ауқымды жұмысты ұзақ орындау қабілеті деп 4-топқа 
жіктеледі; 
Спорт физиологиясында төзімділікті көбіне, бұлшық ет 
массасының көп (дененің барлық бұлшық ет массасының жарты-
сына жуық жəне одан асатын) бөлімінің қатысуымен орындалатын 
жəне көбірек немесе толығымен аэробтық жолмен жұмыс істейтін 
бұлшық еттерде энергия өндірілуін қамтамасыз ететін организмнің 
оттегіні үнемі пайдалануы арқасында үздіксіз 2-3 минут созылатын 
осындай спорттық жаттығулардың орындалуымен байланыстырады. 
Басқаша айтқанда, спорт физиологиясында төзімділікті аэробтық си-
патты ауқымды бұлшық ет жұмысын ұзақ орындау қабілеті ретінде 
анықтайды.
Төзімділікті қажет ететін спорттық жаттығуларға барлық 
циклдік сипаттағы аэробтық жаттығулар, атап айтқанда, 1500 м 
арақашықтыққа жеңіл атлетикалық жүгіру, спорттық жүріс, тас жол 
веложарыстары, барлық арақашықтықтағы шаңғы жарыс, 3000 м 
арақашықтыққа конькимен жүгіру, 400 м арақашықтыққа жүзу жəне 
т.б. жатады. 

жүктеу/скачать 9,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: