Теңізде газ бен конденсатты дайындаудың

420
16.7-сурет
сызбаның басқа кемшілігі – мұндай әдіс кезінде метанолдың 
айтарлықтай шығындарының мүмкін еместігі. Бірақ бұл шешім метанолды 
әкетуді шектейді, ал жағалауда газды суытудан кейін және су астындағы газ 
құбырында қысымның төмен түсуінен кейін сұйық күйде 50-70% метанолды 
алуға болады, сондықтан соңғы кездері метанолдың орнына ингибрит ретінде 
гликольды таңдайды.
Кей жағдайларда газды өңдеуді 
16.8-суреттегі
сызбаға сәйкес жүргізеді. 
Бұл жағдайда ұңғымалардан келетін газ абсорбердің (1) төменгі бөлігінде там-
шылы сұйықтан айырылады және содан кейін жоғары концентрациялы гликоль 
ерітіндісі көмегімен кептіріледі. Газды дроссельдеу кезінде гидрат түзілуді бол-
дырмау үшін абсорбердегі қысым ұңғымадағы қысымға сәйкес болуы керек. 
Кептірілген газ жылуалмастырғышқа (2) келеді, реттегіште (5) дроссельденеді 
және жағаға қарай беріледі. Көмірсутекті конденсат пен қабат суының қоспасы 
(III) желісі арқылы айырғышқа (3) барады, мұнда конденсат (IX) желісі бойы-
мен кептірілген газ құбырына бағытталады, ал су сепараторға (4) келіп түседі, 
ол атмосфералық қысымда жұмыс істейді. Тазартылған су теңізге ағызылады, ал 
газ (XIII) құбыр желісі арқылы свечаға бағытталады. Көмірсутектер (X) желісі 
арқылы сораппен (9) газ ағынына айдалады және жағаға жөнелтіледі.
16.8-сурет. Гликольмен газды кептірудің қағидалық сызбасы
Сумен қаныққан гликоль абсорбердің тарелкасына жиналады, құбыржелісі 
(V) бойынша желдеткішке шығарылады, онда төмен температура кезінде плат-
формада отын ретінде қолданылатын желдету газы жойылатын қаныққан гли-
коль абсорберге жылу алмастырғышта (2) суытылғаннан кейін регенерацияла-
нады.
Газға қайтадан айдалатын конденсат салыстырмалы түрде аз болса, онда 
ол шық нүктесіндегі кепкен газға ешқандай да әсер етпейді. Ал егер конден-

421
сат көмірсутегі көлемі үлкен болса, оның газға енгізетін ылғалы су бойын-
ша шық нүктесін жоғарылатуы мүмкін. Сол себептен екінші жағдайда газ-
ды абсорберде ең төмен шық нүктесіне дейін кептіру керек, ол техникалық 
(гликольдің концентрациясының көп болуы, адсорберде гарелке санының көп 
болуы) немесе конденсатты газға енгізгенше сусыздандыру қиын. Конденсатты 
сусыздандырудың бірден-бір жолы «Юлэк, Сиволз энд Брайсон» фирмасында 
жасалады, ол 
16.9-суретте
көрсетілген. Оның жүру принципі, бастапқыда газ 
абсорбердің төменгі бөлігінде (2) кептіріледі, содан соң абсорбердің ортаңғы 
бөлігінде кептірілген газ арқылы бойындағы суы бар конденсатты желдетеді, 
бұдан соң суды сіңірген газды абсорбердің жоғарғы бөлігінде қайтадан кептіреді. 
Айтылған тәсіл, жоғарғыдағы (2) сызбада айтылғаннан басқа, абсорбердің 
күрделі конструкциясын талап етеді, алайда кептірілген газдың шық нүктесін 
ылғал бойынша сақтап тұра алады, сол себептен конденсаты көп газконденсат-
ты кен орындарда қолданады. 
16.9-сурет. Гликольдің кептіру жолымен алдын ала жы-
лыту және газды дайындау сызбасы
Кептірілген газды конденсатпен қоса суасты құбырлары арқылы 
тасымалдауға болатын технологиялық шешімнің басқа түрі – газды алдын ала 
қыздыру. Бұл сызба 
16.10 б-суретте
көрсетілген. Ұңғымадағы шикі газ (1) отты 
пешке беріледі (2), ол дроссельдегеннен кейін гидраттың түзілуіне мүмкіндік 
бермейді, содан кейін (3) сепарацияланады одан кейін абсорберге беріледі (4), 
сонда ол кептіріледі, бұдан кейін жылу алмастырғыш арқылы (5) жағаға (14) 
жеткізіледі. Қыздырылған конденсат бір уақытта үш фазалы сепараторда (12) 
жақсы бөлінеді. Желдетілген газ (9) платформада қолданылады, ал бөлінген су 
теңізге жіберіледі. Конденсат насос (10) арқылы жағаға созылған газ құбырға 
(6) айдалады. Абсорберде ылғалға қаныққан гликоль (6)-да дегазацияланады, 

422
регенерация жасайтын десорберге (7) барады және ары қарай сорап арқылы аб-
сорберге жіберіледі. 
16.10 а-сурет. Гликольді кептірумен газды дайын-
дау және конденсатты сусыздандыру
16.10 б-сурет. Газды алдын ала жылыту мен кептірудің 
және конденсатты сору сызбасы
Бұл сызба жақсы басымдыққа ие, өйткені платформада тек бір ғана 
гликольді топтардан бір ғана химиялық реагент қолданылады. Метанолдың 
жоқтығы бірнеше мәселені шешеді, біріншіден, еркін суды теңізге ығыстырады, 
екіншіден, метанолдың платформада сақталуына қажетті ауданды болдырмау, 
үшіншіден, су-метанол ерітіндісімен гликольді ластамау (және метонолсыз 
жағдайда гликольдің регенерациясы едәуір жақсы жүреді). 

423
Басқа жағдайларда (платформада орналасқан ұңғымадағы газдың төмен 
температура немесе ұңғы сағасындағы жоғарғы қысым, газды суасты ұңғыма-
ларынан жіберу) метанол мен гликольдің бір мезгілде қолданылуы қажет бола-
ды (көбіне, үш этиленгиколь): бірінші, гидрат қалыптасуын болдырмау үшін, 
екінші – газды кептіру. Бұндай техникалық шешім қосымша ауданды қажет 
етеді және жоғарғы өрттік, экологиялық қауіп төндіреді. Сонда да бұл шешім 
кейбір теңіздегі газды конденсатты кен орындарында орын алған.
Штокмоновтық газды конденсатты кен орындағы (Баренц теңізі) газ және 
конденсатты дайындаудың технологиялық сызбасы ВНИПИ теңіз мұнай-газында 
(Т.М. Берировпен бірлескен «ВНИИгаз» және В.П.Мальхановпен – «Крикор») 
1994 жылы игерілген, кен орынның техника-экономикалық негіздемесі. Бұл 
кестеде кеніштің күрделі орналасу себебінен ерекше техникалық шешімдер 
ұсынылған (судың тереңдігі 350 метр, жағадан алыстауы 650 км жоғары) – 
метонолдың платформада қолданылу қажеттілігіне байланысты платформаның 
өзінде, өзіндік қажеттілік үшін газды ыдыстарда оны ауа оттегісі арқылы тура 
жолмен тотықтырып метанолды алу мақсаты қойылған. 
Метанол алу әдісінің негізі – 4-6 МПа қысымда және 400-500˚С кезінде газ-
ды ауа оттегісі арқылы тотықтыру. Бұл кезде ауаны компримирлеу, яғни энергия 
шығындау керек. Бұл мәселені платформада шешу үшін платформа қажеттілігіне 
керекті электр энергиясына кететін газ бөлігін детандирлеу керек. Ал газда 
тотыққан метанол тек 40-50% құрайтындықтан, ал газды ингибирлеу үшін ша-
мамен, 90% керек, онда су-метанолды қоспадағы концентрацияны жоғарылату 
үшін оны сол концентрациядағы өңделген метанолмен булау қажет. Осылайша, 
газды жағаға гидратсыз тасымалдау қамтамасыз етіледі.

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: