Абылайдың қазақ жерлерiн бiрiктiру жолын-

40
сонымен қа тар Қытай тарапынан туындайтын 
қауіпке жол бермеуiне зор мүмкiндiк берді. 
Осы кезеңде қазақ билеу шi лерi мен Қытай 
үкiмет билiгi арасында жер қа тынастарына 
бай ланыс ты едәуiр ши е ленiстi дау туды. Қы тай 
шегара мәсе ле ле рiн реттеп қайту үшiн Қазақ-
стан ға, Абылай сұлтанға хат жазып, ар найы 
елшiлiк жiбердi. Алайда Абылай Қы тай дың 
Жоңғарияны басып алғанын мо йында ғы сы 
кел медi. Онымен де қоймай, жоңғарлардың 
цин ь дер ге қарсы көтерiлiсiн бастаған Әмiр-
санаға белсендi түрде кө мек көр сете бас та-
ды. Қазақ басшылары Жоңғария жерiнiң 
бiр бөлi гi оның байырғы қожайыны болып 
та бы ла тын қазақтарға қайтарып берiлуiн заң-
ды деп санады. Бiрақ Қытай жоңғарлардың 
кө зiн жойған негiзгi жеңiмпаздың құқығы 
өзiн де екенiн пайдаланып, ол жерлердi қайтарып беруден үзiлдi-ке сiлдi
бас тартты.
1756 жылдың көктемiнде қазақ жасақтары Қытай әскерлерiне қар сы 
Жоңғарияның iшкi бөлiгiне жорық жасап, терең бойлап кірді. Бұ ған жа-
уап ретiнде Қытай императоры ендi Қазақстанға шабуыл жа сауға бұйрық 
бердi. Қазақтар өз жеріне баса-көктеп кірген Цинь әс керiмен бiрнеше рет 
шайқасты, олардың даланың iшкi жағына те рең бойлап өтуiне жол бер-
мей, бөгеп тұрып алды. Бұл шара қазақ ауылдарының соғыс қимылдары 
аймағынан аулаққа көшiп кетуiне жағдай туғызды. Қазақ жа с ақтары 
Қытай әскерiне күтпеген жерден үстi-үстiне шабуылдар жа сады. Қытай 
әскерi келген iзiмен керi қайтуға мәж бүр болды.
 
Жеңiс қазақтар жағында болса да, алып империямен ұзақ соғысу өте 
тиiмсiз едi. Екi ел арасында келiссөздер басталып кеттi. Қытайлар Iле 
өзенiнiң аңғары мен Тарбағатай аймағында әскери бекiнiстер сала бастады. 
Ондағы мақсаты – босап қалған Жоңғар жерiне қа зақ тардың қайта ора-
луына жол бермеу едi. Алайда қазақтар Тар баға тайдағы жайылымдарды 
қытайлардың рұқсатынсыз өз бет терiмен қоныстануын тоқтатпады. 
Қытай әскерлерi қазақтарды қайтадан керi қуып шығу үшiн жаза-
лау операцияларын бiрнеше рет жүр гiздi. Бiрақ қыс түсiп, қытайлар 
кеткен кезде қазақтар ол аймақ тарға қай тадан көшiп баруын қоймады. 
Көшiп барушылардың саны ол аймақта бiрте-бiрте арта түстi. Абылай 
қытайлықтармен ке лiссөз жүргiзудi күшейттi. Соның нәтижесiнде 1767 
жылы Қытай жағы Тарбағатай аймағындағы және Iле өзенi бойындағы 
Біліп жүр!
Осы кезде қытай билеушi-
лерi Жоң ға рияда болып
жатқан оқиғаларды жiтi 
бақылап, оны басып алу ды 
көздеп отырды. Сөйтiп, 
қытай-жоңғар соғысы 
басталып кеттi

жүктеу/скачать 7,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: