Оқулық. Алматы: жшс рпбк

223

Қарын қимылы рефлекспен реттеледі. Қарынның қимылы 

азықтандыру, күйіс қайыру кезінде, қарын азықпен толғанда, не 

газдармен керілгенде күшейеді. Қарын қимылын реттеуде керілу 

деңгейін сезінетін сезімтал жүйке ұштары (тензиорецепторлар) 

маңызды рөл атқаратын болу керек, себебі қарынды жыннан бо-

сатса, оның қимылы əлсірейді. Қарынның жиырылу қабілетіне ас 

қорыту жолдарының басқа бөлімдерінің жағдайы да əсер етеді. 

Ұлтабар, ащы ішек, тоқ ішек жынмен толса, қарынның алдыңғы 

бөлімдерінің қимылы бəсеңдейді.

Қарын қимылын қамтамасыз ететін рефлекс доғасының ор-

талыққа тепкіш жəне орталықтан тепкіш жолдары кезеген жүйке 

құрамында өтеді. Орталық сопақша мида орналасады. Кезеген 

жүйкені қиып тастаса, алдыңғы қарын бөлімдерінің үйлесімді 

жиырылуы бұзылады, бірақ шажырқай жүйкесі өрімдерінің əре-

кетімен олардың ретсіз қимылдары жалғаса береді.

Алдыңғы қарынның қимылдарын реттеуге торлы құрылым, 

гипоталамус, гиппокамп, лимбикалық қыртыс, қыртыс асты түй-

ін дер мен ми қыртысының премоторлық аймағындағы орта  лық-

тар да қатысады. Мысалы, мидың торлы құрылымындағы ор-

та 

 

лық алдыңғы қарын бөлімдерінің, өңештің жиырылуы мен 

ты ныс қимылдарының арасындағы үйлесімді реттейді. Гипота-

ла  мус тың латеральдық жəне медиальдық ядроларын тітіркен дір-

генде мес қарынның жиырылуы күшейіп, ал мамиллярлық ядро 

мен гип покампты тітіркендіргенде, баяулайды. Ал ми қыр ты сы 

бү  кіл қарын қимылдарын реттейтін орталықтардың жұмы сын ба-

ғыт тап  отырады.

жүктеу/скачать 5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: