Т- лимфоциттер
өзінің дамуын тимуста (айырша безде), ал -
В – лимфоциттер -
лимфа ұлпалары мен ішек қабырғасында (Пейер шытырмасы,
тұйық өсінді, құстардың бітеу қапшығы) аяқтайды. Егер тимусты
алып тастаса, қанда тек В - лимфоциттер ғана кездесетін болады.
Қалыпты жағдайда Т - жəне В - лимфоциттер өзара байла-
ныс та қызмет атқарады. Т - лимфоциттер торшалық имму ни-
тетті қамтамасыз етіп, В - лимфоциттерге антигендік мə-
ліметтер береді. Ал В - лимфоциттер иммундық денелерді
(иммунглобулиндерді) түзеді. Демек, Т - лимфоциттер орга-
низмдегі барлық иммуни
теттің белсенді факторы жəне ұйым-
дастырушысы. Олар организмдегі антигендермен жанасып,
олар дың генетикалық табиғатын анықтайды да, онымен күресе-
тін қорғағыш денелерді түзудің бағдарын белгілейді. Т - лимфо-
циттерде фагоцитоз процесін күшейтетін заттар түзіледі жəне
олар организмге жат ұлпалар мен белоктарды, организмнің
өзінің ескірген, өлген не өзгерген (мутанттанған) торшаларын да
жойып отырады. Т - лимфоциттер əртүрлі антиденелер түзетін
плазмоциттердің (В - лимфоциттердің) қызметін бағыттап отыра-
ды. Сонымен, лимфоциттер организмнің арнаулы қорғаныстық
реакция ларын -торшалық жəне гуморальдық иммунитеттерді
қалып
тастырады. Ал, лейкоциттердің басқа түрлері ішкі орта
құрамындағы жалпылама, телімсіз қорғаныстық факторларды -
фагоцитоз, интерферон, лизоцим, пропердин, гистамин, т.б.
биологиялық белсенді заттарды түзу процесін қамтамасыз етеді.
Жоғарыда лейкоциттердің əрбір түрінің өзіне тəн қызметтері
болатынын атап өттік. Сондықтан лейкоциттердің жалпы са-
нын анықтаумен қатар олардың арақатынасын зерттеу де қажет.
Лейкоциттердің жеке түрлерінің олардың қандағы жалпы саны-
на пайыздық қатынасын лейкоформула деп атайды. Лейкоциттік
формула дұрыс диагноз қоюға, қан түзетін органдардың фи зио -
логиялық күйін анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, эозино-
филдердің саны қызамықпен ауырғанда, ревматизм ке зінде, ор-
ганизмді паразит құрттар жайлағанда көбейеді. Лимфоциттер
саны туберкулезге шалдыққанда артады.
|