11.14-ші кесте. Ж амбас қантамырлары мен нервтерінің

728
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
Ңанта-
мырлар,
Орналасу
деңгейі
Анатомиялың
нысана
Синтопия
нервтер
a. rectalis 
superior
Кіші жамбас- 
ңа кіре бе- 
рісте, сигма 
тәрізді ішек- 
тің тік ішекке 
өтетін жерінде
Сигма тәрізді 
іш ектің шажыр- 
қайының төменгі 
бөлігі
Сигманың шажыр- 
қайында және тік ішек 
артындағы май шелін- 
де
a. rectalis 
media
Кіші жамбас
Тік ішек маңы 
май шел кеңістігі
Сигма мен тік ішек 
шелді май кеңістігі, 
тік іш ектің меншікті 
шандыры мен ңабырга- 
сы арасында
pi. sacralis
т. piriformis және 
a. iliaca interna
т. piriformis-тін, 
алдында, a. iliaca in ­
terna тармақтарының 
артында
11.15-ші кесте Ж амбас қуысы іріңдіктерінің бастапқы 
орындары, таралу бағыттары ж әне ж иналу аймақтары
Іріндіктің
бастапқы
орны
Таралу бағыты
Анатомиялық жол
Жиналу
аймаңтары
Қуыңалды
кеңістік
Төмен санга 
қарай
Ж апқыш өзегі. Сан 
өзегі
Санның медиал- 
ды шандырлы 
қүндағы. Санның 
алдыңгы шандыр­
лы құндағы
Жогары, іштің 
алдыңгы қабыр- 
гасына. Алга, іш 
ңабыргасының 
алдына. Артңа
Қуық алды шандыр 
бойымен. Көлденең 
шандыр бойымен. 
Қуың алды шандыр 
бойымен.
Қүрсақтың алды­
на —кіндікке дейін. 
Тік бұлшыңет қы- 
набына. Қуық мақы 
май—шелі кеңіс-
қарай — жамбас 
ішіне
тігі.

Кливдкалық анатомия
729
Іріндіктің
бастапқы
орны
Таралу бағыты
Анатомиялың жол
Жиналу
аймақтары
Тік ішек 
артында- 
ғы кеңіс- 
тік
Жоғары, ішпер- 
де арты кеңістік. 
Алға, жамбастан 
сыртңары. Алға, 
жамбас ішіне 
ңарай.
Майлы үлпамен, 
a. rectalis superior 
бойымен. A rectalis 
media бойымен. Тік 
ішек маңы шандыр 
бойымен
Ішперде арты шелді 
май кеңістік. Ж ам­
бас бүйіріндегі май 
шеліне. Тік ішек 
маңы май шел ке- 
ңістік
Бүйірін- 
дей шелді 
май кеңіс- 
тік
Артқа, бөксе 
аймағына
For. supra—және 
infrapiriforme-дегі 
ңантамыр нервтер 
бойымен
Бөксенің терең 
аймағына
Ішкері,
жамбасңа ңарай
A.rectalis media 
бойымен
Тік ішек артында- 
ғы, қапталындағы 
шелді май кеңістігі
Алға және төмен 
санға қарай
Қуың артерияла- 
ры —бойымен. Жап- 
қыш өзегі бойымен. 
A. iliaca externa 
бойымен
Қуың алды, ңуық 
маңы шелді май 
кеңістігі. Санның 
медиалды ңүндагы. 
Санның алдыңғы 
фасциалды ңүндағы
Төмен, шат 
аралықңа қарай
Foramen ischiadi­
cum minus арқылы, 
жыныс қантамыр— 
нерві бойымен
Шат аралыңқа
Ж оғары, ішпер- 
де артындағы 
кеңістікке
a. iliaca communis 
және несепағар 
бойымен
Ішперде артындағы 
кеңістікке
Жатыр
маңы
кеңістік
(парамет-
рийден)
Ж оғары, іш пер- 
де артындағы 
кеңістікке
Несепағар және 
ovarica бойымен
A. iliaca communis 
және несепағар 
бойын
Сыртқа, жамбас- 
қа ңарай. Алға, 
іштің алдыңғы 
ңабырғасына 
қарай. Артңа 
қарай — бөксе 
аймағына
Lig. latum шелді 
май және a. uterina 
бойы—жатырдың 
жүмыр байламы 
бойымен. Fora­
men infrapi­
riforme арңылы 
ңан—тамыр, нерв 
бойымен
Ішперде арты ке- 
ңістік. Жамбастың 
бүйіріндегі үлпа 
кеңістігі. Шап өзегі. 
Бөксенің тереңдегі 
кеңістігі

730
II бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
11.16. Жамбас аймағындағы ауырсыну 
белгілері мен синдромдарын клиникалық 
анатомия түрғыдан негіздеу
Н .Іб .І.Б л ю м е р сим птом ы (тік іш ек к іл егей қ а б а т ы н ы ң
түсуі)
К л и н и к а л ы қ белгісі. Р ек тал д ы зерттегенде, т ік іш ек к іл егей қа- 
баты сы ртңа ай н ал ған . А уы рсы ну сезім і бар.
Симптом п ай да болуы , т ік іш ек — ж а т ы р немесе т ік іш ек ңабы- 
нуы н көрсетеді.
К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. Сим птом ң ү р саң іш і 
ағзал ар д ы ң ңабы ну нем есе іс ік те р і сал д ар ы н ан іш перде іш ін е сүй- 
ы қ ж и н ал ған ы н корсетеді.
С үйы қты ң іш перде нервтерін (VI —X II ң аб ы р ға а р а л ы қ н ервтер, 
м ы ңы н ж ән е қ ү р сақ асты н ервтері, м ы ң ы н -ш ап н ерві, ж ам бас ағза- 
л ар ы н ы ң нервтері) тітір кен д ір еді.
Егер т ік іш ек -ж а т ы р немесе іш ек -ң у ы ң ар асы н д ағы ш ү ң қ ы р - 
л ард а ңабы ну процесі болса, р ек тал д ы зерттегенде ау ы р сы н у сезім і 
ш ы ғады . Себебі т ік іш ек Д углас к е ң іс тігін е ти іп ж атад ы .
11.16.2. Гаупш ине-Ромберг сим птом ы (ж а п қ ы ш н ервін ің
ауы рсы н у белгісі)
К л и н и к а л ы қ белгісі. Ж а п ң ы ш т а н ш ы қ к а н ж а р ы қ қ абы , ж ап - 
ңы ш нервін қ ы сы п , ауы рсы н у нерв бойы м ен сан н ы ң м еди алды бе- 
тіне тарайды .
Б ү л кезде а я қ т ы іш к е әк ел у қаб іл еті б үзы лады .
К л и н и к ал ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. Ж а п қ ы ш өзегі, к іш і 
ж ам бас қ у ы сы н ан , сан н ы ң алд ы н ғы -м ед и ал д ы бетіндегі ә к ел у ш і 
бүлш ы қеттердің қ ү н д ағы н а дейін со зы л ған . Ү зы нды ғы — 2 см. 
Б ағы ты -ң и ғаш , ш ап озегі бағы ты н а ү ң сай ды .
Ө зекте ж а п ң ы ш там ы р л ар ы мен н ервтері бар. О ларды ң, озек 
іш індегі син топ и ясы м ы надай:
— сы ртта ж ән е алд ы н д а ж а п ң ы ш нерві;
— м едиалды ж ән е он ы ң ар ты н д а ж а п қ ы ш а р тер и ясы отеді;
— артери яд ан іш к е р і ж ер д е, о зек к е ж а п қ ы ш венасы кіред і.
— Ж а п қ ы ш нерві (я. o b tu ra to riu s) бел орім ін ен (Ln — LIV) тар ап , 
сан н ы ң ә к ел у ш і б ү л ш ы қеттер ін н ервтейді. Ө зектен ш ы ғар д а 
нерв ек іге — алд ы ң ғы ж ән е ар тң ы та р м а ң ң а болінеді. А лды ң-

Клинжалық анатомия
731
ғы тармаң қ ы сң а ә к ел у ш і бүлш ы ң етті, тараң ты ж әне ж ің іш к е 
бүлшыңетті нервтейді.
Ж апңыш нервінің осы тар м ағы сан н ы ң м едиалды бетінің тері- 
сін де нервтейді.
Артқы тарм ақ қ ы сң а ә к ел у ш і бүлш ы ң етп ен бірге ү л к ен ж әне 
кіші әкелуш і бүлш ы қеттерді нервтейді.
Ж ары ң қабы , өзектен ш ы ғар д а, алды м ен ж а п қ ы ш нервін тітір- 
кендіреді. Нерв ң ы сы лған д а, ауы рсы н у сан н ы ң м еди алды бетінде 
болады. Сонымен бірге, әк ел у ш і б ү л ш ы қ еттер қ ы зм ет і б үзы лады .
11.16.3. Дюпетрен абцессі (жамбас қабырғаларындағы 
қабынудан болған инфильтрат)
Клиникалық көрініс. Ж ам б асты ң қ ап та л ы н д а ғы қабы н удан
болған инф ильрат. Қ ы н ап а р қ ы л ы зерттегенде белгілі болады .
Клиникалық анатомия түрғыдан негіздеу. Ж а т ы р ж ан ы н д ағы
(параметриум) ш елді май төменде ж ам бас д и аф р агм асы н а дейін , ал 
жоғарыда — ш елді м айм ен ж ән е томен ң ар ай м ы қ ы н ш ү ң ң ы р ы н ы ң
ішперде асты ндағы ш елді м айм ен бай лан ы сты . П ар ам етр и т кезін- 
де ңабыну ж ам бас ң аб ы р ғал ар ы н а тар ай д ы . Ол қ ы н а п т ы ң ар ты мен 
бүйірін сипағанда сезіледі.
11.16.4. К уленкам пф сим птом ы (Д углас кеңістігіндегі 
ауырсыну белгісі)
К ли н и к ал ы ң белгісі. Д углас к ең істігін е іш перде іш іл ік эк ссу ­
дат ж и н алса немесе гастродуоденалды ойы ң ж а р а н ы ң тесілуінде, 
химус —Д углас кең істігін е ж и н а л а д ы .
К л и н и к ал ы қ а н а т о м и я тү р ғы д ан негіздеу. Ер ад ам д ард а тік- 
іш ек-қуы ң ш ү ң қ ы р ы (exca va tio rectovesicalis) бар. Ә йелдерде ек і 
ш үңқы р болады:
1) А лды ң ғы — қ у ы ң пен ж а ты р ар асы н д ағы (Д угласты ң алды ң- 
ғы ш үң қы ры );
2) А р тқ ы — т ік іш ек пен ж а т ы р ар асы н д ағы ш ү н қ ы р (Д угласты ң
ар тқ ы ш ү ң қы р ы );
3) А сқазан немесе 12 елі іш ек ж ар асы ж а р ы л га н д а, іш ін д егі 
х им устар осы ж ер лер ге ж и н а л а д ы .
Р екталд ы зерттеу к езін д е, т ік іш е к т ің ң абы ргасы н б асқанда 
ауы рсы ну сезім і п ай д а болады .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: