Оқулық Қазақстан Ðеспóбликасының Áілім æәне ғылым министрлігі бекіткен

115
Тау жынысы
Жыныстың 
типі
Түсі
Жылтырлығы Қаттылығы Мөлдірлігі
кварц
тас тұзы
таскөмір
мәрмәр
бор
Жұмбақ тапсырма
1. Кез келген металдың қасиеті — оның қатты күйде болуы. Бірақ бұл қасиет 
мына металға тән емес: ол сұйық. 1 л­інің салмағы 13 кг. Ол қатты болу үшін 
–39°С қатты аяз болу қажет. 357°С­та ол улы буға айналады. Оны термометрге 
құяды. Бұл қандай ерекше металл?
2. Ресейде ХVІ ғасырда болған неміс саяхатшысы былай деп жазды: “Бұл тас 
жұқа қабаттарға бөлінеді, содан кейін одан терезелер жасайды”. Бұл шыны 
өте қымбат болды. Оларды тек байлар ғана сатып ала алатын. Ресейде 
терезені неден жасаған?
3. Бір күні императорға белгісіз адам келіп, күмістей ақ, өте жеңіл металдан 
жасалған тостағанды сыйға тартты. “Оны неден жасадың?” — деп сұрады 
император. “Саздан”, — деп жауап берді шебер. Император таңданды, себебі 
саз барлық жерде кездеседі ғой. Қазынасындағы асыл металдардың құнын 
түсірмеу үшін ол шеберді өлім жазасына кесті. Тостаған қандай металдан 
жасалған еді? Бұл металл қандай “саздан” жасалады?
4. Кәсіпкер Демидов І Петрге сыйлыққа тарту еткен күмістей ақ дастарқанның 
ғажайып қасиеті — ол жанбайтын еді. Ол жіңішке күмістей жіп тәрізді 
талшықтарға тізілген, қолмен сөгіп ыдыратуға бола тын жанбайтын ерекше 
минералдан жасалған. Дастарқан қандай минералдан жасалған?
5. “24 сарбаз бірдей болатын, ал 25­сарбаздың бір аяғы жоқ еді. Ең соңынан 
құйылып жасалған оған, аздап металл жетпей қал ған болатын”. Г.Х.Андер­
сен нің осы ертегісіндегі сарбаздар қандай металдан жасалған?
Өте маңызды
Жер қыртысының құрамына көптеген химиялық 
элементтер кіреді. Осы элементтердің қосылыстары 
минералдар деп аталады. Табиғаттағы минералдар 
әртүрлі агрегаттық күйде болады. Тау жыныстары 
шығу тегіне қарай магмалық, шөгінді және мета­
морфтық болып бөлінеді.

116

жүктеу/скачать 3,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: