Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
жүктеу/скачать 4,09 Mb. Pdf көрінісі
|
О улы аза стан Республикасы Білім ж не ылым министрлігі бекіт
- Бұл бет үшін навигация:
- Аз тоннажды өндірісі
| Көп тоннажды өндіріс. Оның өнімдері органикалық қышқылдар, спирттер,
микробтық биомасса болып табылады. Олардың негізгі белгілері терең, яғни суспензиялық өсіру, ал қоректік орта компоненттері қанттар, спирттер, мұнайдың көмірсутектері көптеген микроорганизмнің өсуін тежейтін концентрацияда болады, кейбір жағдайда аэрацияны қажет етпейтін анаэробтар жəне т.б. қолданылады. Мұндай жағдайлар биотехнологиялық үдерістерді бөгде микрофлорадан сақтауды жəне көп мөлшердегі сұйықтықты мұқият залалсыздандыруды, ауаны терең тазалау мен қондырғыларды герметизациялау сияқты талаптардың орындалу қажеттігін жояды. Ал көп тоннажды өндірістің негізгі ерекшеліктері қатарына – өнімді бөліп алу сатысының қарапайымдылығы, олардың сұйық түрде өндірілуі жəне өнімдердің термотөзімділігіне байланысты жылумен кептіруге болатындығын жатқызуға болады. Микробиологиялық өндірістің технологиялық үдерістері жалпылай алғанда келесі сатылардан тұрады: · себінді материялды дайындау; · қоректік орталарды дайындау жəне залалсыздандыру; · микроорганизмдерді дақылдау (микроб синтезі); · қажетті (соңғы, құнды) өнімді бөліп алу; · дəрмектердің тауарлы өнімдерін алу (кептіру, ұнтақтау, стандарттау жəне қаптау). Аз тоннажды өндірісі – жоғарғы физиологиялық қасиеттерге ие (дəрумен, фермент) күрделі құрылымдық заттар мен бактериялық заттар алуға байланысты жүретін микробиологиялық синтез үдерісіне негізделген. Аз тоннажды өндірісте микроорганизмді терең дақылдау əдісі пайдаланылады, сондықтан қолданылатын қоректік орталарды, қоспаларды, аэрацияланатын ауаны залалсыздандыру, жұмыс орындарының гермитизациялануы жоғары талаптарға сай орындалуы қажет. Микробиологиялық синтездердің өнімдерін 3 түрге бөледі: 63 1. Негізгі активті компоненті ретінде тіршілік етуге қабілетті, тірі микроорганизмдерден тұратын биологиялық дəрмектер (өсімдіктерді қорғайтын заттар, бактериялы тыңайтқыш заттары, ұйытқылары жəне т.б.). 2. Инактивирленген жасушалар жəне олардың өңделген өнімдерінен құрылған биологиялық дəрмектер (азықтық, ашытқылар, саңырауқұлақтың мицеллиялары). 3. Микроорганизмдер метаболизмінің тазаланған өнімдері негізіндегі биологиялық өнімдер (дəрумендер, амин қышқылдары, ферменттер, антибиотиктер). Бұл өнімдерді химиялық табиғатына жəне өндіруші түріндегі (продуцент) микробтық жасушалар үшін мəніне байланысты 3 топқа бөледі: 1. Молекулалық массасы 10000-нан бірнеше мыңға дейінгі үлкен молекулалық заттар (ферменттер, полисахаридтер). 2. Бірінші реттік метоболиттер, яғни микрооргизмдер өсуі үшін қажетті қосылыстар (амин қышқылдары, дəрумендер, пуринді жəне пиримидинді нуклеотидтер жəне т.б.). 3. Екінші реттік метаболиттер, яғни микроорганизмдердің өсуіне қажетсіз қосылыстар (антибиотиктер, токсиндер, алкалоидтар). Бірінші жəне екінші реттік метаболидтің молекулалық массасы 15000 дальтоннан аспайды. ТМД елдерінде жемдік азық ретінде ағаш гидролизаты жəне мұнай көмірсутегі негізіндегі микробтық ақуыздың көп тоннажды өндірісі құрылған. Мұндай өндірістегі ашытқылардың бір жылдық жалпы өнімі 1 млн. тоннаға тең деп есептелінеді. Бұл өнімде, шамамен, 20 млн. тонна аралас жемдік азықты жəне тауық шаруашылығы мен шошқа шаруашылығында қосымша 1 млн. тонна етті ақуызбен байытуға мүмкіндік беретін 60%-ға жуық протеин болады. Сонымен бірге көптеген дəрумендер, амин қышқылдарынан – лизин, активтендіретін жəне антибактериялық əсері бар микробиологиялық дəрмектер, бактериялық тыңайтқыштар, ферментті дəрмектерді өндіру жолға қойылған. Биотехнологиядағы техникалық дамудың негізгі критериялары ретінде – субстратты терең өңдеу, максималды шығымдылық жəне өнімнің химиялық тазалығы болып табылады. жүктеу/скачать 4,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|