Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
ЕЖБА балалардың ойлау ерекшеліктері
жүктеу/скачать 1,6 Mb. Pdf көрінісі
|
| 12.7. ЕЖБА балалардың ойлау ерекшеліктері
О. С. Никольская, Е. Р. Баенская, М. М. Либлинг бойынша, ЕЖБА-де бір жеке қабілеттің болмауы туралы айтуға болмайды, мысалы, жалпылау немесе жоспарлау. Интеллектуалды даму деңгейі, ең алдымен, аффективті саланың ӛзгешелімен байланысты. Олар заттардың функционалды белгілеріне емес, перцептивті айқын жақтарына бағдар жасайды. Қабылдаудың эмоционалды компоненті, ӛзінің басым маңызын ЕЖБА бар баланың, бҥкіл мектеп жасындағы ӛмірінің барысында жоғалтпайды. Нәтижесінде, қоршаған орта нақтылығының кейбір белгілері ғана игеріледі, заттық-сараптаушылық іс-әрекеттер нашар дамиды. Мҧндай балалардың ойлау қабілеті, ерікті оқудағы орасан зор қиындықтарды жеңе білумен, және пайда болған мәселелерді мақсатты тҥрде шеше білумен байланысты дамиды. Кӛптеген мамандар, олардағы белгіге айналдыра білудің, белгілі бір ситуацияларда қолдана білудің қиындығын айтады. Аутизмі бар балаға ситуацияның уақытқа қатысты дамуы мен қатынастың ------------------------ 1 Основы специальной психологии / Под ред. Л. В. Кузнецовой. —М.: «Академия», 2002. — С.455. 232 себпті-салдарлы байланысын ҧғыну ӛте қиын. Кӛптеген аутизмі бар балалар, стереотиптік ситуациялар шеңберінде топтау, жалпылау мҥмкіндігіне ие, ойындық символдарды пайдаланады, іс-әрекет жоспарын қҧра алады. Бірақ, олар ақпаратты белсенді тҥрде қорытуға дәрменсіз, ҥнемі ӛзгеріп тҧратын қоршаған орта жағдайларына орай, ӛз қабілеттерін бейімдеп белсенді пайдалана алмайды. Сонымен қатар, бҧл балаларда интеллектуалды кемістіктің болмауы мҥмкін. Керісінше, оларда кейбір салаларда, ерекше дарын байқалады, бірақ ойлаудың аутистік бағыты сақталады. 13. СӚЙЛЕУ ҚАБІЛЕТІНІҢ ДАМУЫ «Тіл арқылы ойымызды басқа біреуге жеткізуді, сӛйлеу деп атайды. Сӛйлеу – пікір алмасу ҥдерісінде жеке адамның белгілі бір тілді пайдалануы...Адамға тән сӛйлеу әрекетінде, екі сипат болуы шарт. Бірі – сӛйлеудің мазмҧндылығы, екіншісі – оның мәнерлілігі» 1 . «Тілдесу – іс-әрекет қажеттігінен туындаған адамдар арасындағы байланыстардың даму кӛзі. Тіл қатынасы, негізінен әңгімелесушілердің ӛзара ақпарат алмасуынан қалыптасады. Бҧл ақпарат алмасу, тіл қатынасының комуникативті сипатын қҧрайды. Тілдесудің екінші тарабы – сӛйлеушілердің ӛзара ықпалы, яғни сӛйлесу барыснда сӛз алмасу ғана емес, бір-бірінің әрекетін, қылығын танып, оны ӛзгеріске келтіруі, жауап беру... Сӛйлеу – тіл кӛмегімен тҥзілген адамаралық қатынас қҧралы» 2 . жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|