Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен

135 

консервативті
– кәсіпкерлік еңбектің дәстҥрлі ҥлгілерін қайта жаңғырту 
есебінен, сыртқы қарама – қайшылықтарға тӛзімділік пен ішкі 
тҧрақтылық кҥштерін қҧрайды; 

инновациялық
– ӛзгермелі жағдайға дҧрыс бейімделген жаңа ҥлгілерді 
танытады; 

трансляциялық – 
ол ақпаратты берумен айналысады; 

мақсатты - 
қҧндылықтарды, ҥлгілерді қалыптастырады; 

бағалаушы
– іс - әрекеттерді бағалау әдістері мен кӛрсеткіштерін 
қҧрастырады.
Кәсіпкерлік мәдениеттің 
басты функциясы
– қҧндылықтардың алуан тҥрлі 
типтері мен нысандарын сақтап қалу, ҧдайы шығарып отыру және оларды 
болашақ ҧрпақтарға табыс ету.
Кәсіпкерлік мәдениеттің қалыптасуына келесілер әсер етеді: 
•
жалпы адами қҧндылықтар (борыш, әділеттілікке деген ҧмтылыс және 
т.б.), ӛмірдің мәні, адамның парызы туралы жалпы тҥсініктер; 
•
елдегі ӛмір сҥру бейнесінің ҧлттық – мәдени және діни-мәдени 
стереотиптері (таптаурын); 
•
мінез – қҧлық нормалары мен ережелері, кәсіпкерлік қызмет 
субъектілерінің ӛзара әрекеттесу ҥлгілері; 
•
еңбекке, байлыққа, жағдайға деген қҧндылық-мотивациялық қатынас 
(еңбек этикасы);
•
шаруашылық жҥргізудің мәдени ҥлгілері; 
•
елдің орналасу, ландшафтық, климаттық және оның жер кӛлемінің 
ерекшеліктері. 
Кәсіпкерлік 
мәдениеттің 
қалыптасуы 
ең 
алдымен, 
кәсіпкерлік 
ҧйымдардың мәдениетімен, кәсіпкерлердің ӛздерінің мәдениетімен, іскерлік 
этика деңгейімен, іскерлік қатынастардың мәдениетімен қалыптасады. 
Кәсіпкерлік ҧйымдардың мәдениеті бірқатар сыртқы және ішкі 
факторлармен анықталады, олардың ішінде маңыздылары келесілер: 

ҧйым қызметкерлерінің ӛз назарларын сыртқы міндеттерге аударуы – 
ашықтылығы, тҧтынушыларға анық және сапалы қызмет кӛрсетуі, 
тҧтынушылармен жақсы, ӛзара қарым – қатынастарда болуы; 

қызметкерлердің ҧйым мҥдделеріне берік болуы, ҧйымның аралық және 
шекті мақсаттарға жетуі барысындағы олардың ӛз ролінің қаншалықты 
маңызды екендігі туралы ақпарат алуы; 

ҧйымда шешім қабылдау барысында шешімдерді қабылдаудың топтық 
нысандарының басым болуы; 

ҧйым қызметінің алдын-ала жоспарларға сай жҥруі, жеке бір қызметкерлер 
мен қызметкерлер тобы арасындағы тығыз ынтымақтастық; 

ҧйымдағы инновациялық ҥрдістер, ҧйымның инновациялармен қатар 
жҥретін тәуекел деген қҧбылысқа дайын болуы. 
Корпоративтік мәдениет кәсіпорын ерекшеліктерін кӛрсететін, ҧйым 
мҥшелерінің ӛзара пікір алмасулары, мінез – қҧлық, кӛңіл – кҥй сипаттары, 

136 
қызмет жҥргізудегі қарым – қатынастары мен механизмдер кешені ретінде 
анықталады. 
Корпоративтік мәдениет ӛзара байланысты екі қҧрамдас бӛлімнен тҧрады. 
Бірінші, ҧйым мҥшелерінің сыртқы, яғни кӛзге кӛрінетін мәдени ӛлшемдер: 
киім кию ӛнері, арнаулы белгілер, ҧйымдық салт – дәстҥрлер, жҧмыс 
жағдайының қолайлығы және т.б. Екінші, кәсіпорын қызметкерлерінің мінез – 
қҧлқын анықтайтын, реттейтін қҧндылықтар мен т.б. кӛрсеткіштерді қамтиды.
Корпоративтік мәдениет негізінен екі маңызды фактормен анықталады: 

ҧйым мҥшелерінің кәсіпорынның негізгі қҧндылықтарын қабылдау 
дәрежесімен; 

ҧйым мҥшелерінің осы қҧндылықтарға адалдығы дәрежесімен. 
Корпоративтік мәдениеттің қажетті деңгейін ҧстап тҧрудың қиындығы 
жаңадан қабылданған қызметкерлер ӛздерімен бірге жаңа идеялар мен кәсіби 
міндеттерді шешудің жеке тәсілдерін ғана емес, ӛздерінің дербес 
қҧндылықтарын, кӛзқарастарын, сенімдерін алып келуінде. Қызметкерлердің 
жеке 
тҧлғалық 
қҧндылықтары 
ҧйым 
ішінде 
қалыптасқан 
мәдени 
қҧндылықтардың әсерімен ауытқуы мҥмкін. Сондықтан, қызметкерлердің 
қҧндылықтары мен ҧйым қҧндылықтарын мейлінше жақындату ҥшін ҧйым 
басшылығы қызметкердің жеке басының қҧндылығы мен кәсіпорын 
қҧндылығының ҥйлесімділігін қалыптастыруға ҥнемі әсер етіп отыруы қажет. 
Ҧйымдық, корпоративті және кәсіпкерлік мәдениет тҥсініктерінің 
ерекшеліктер 13 – кестеде келтірілген. 
Тәжрибеде ҧйымдық, корпоративті және кәсіпкерлік мәдениет тҥсініктерін 
сәйкестендіру олардың араласуына алып келеді.
Кәсіпкерлік қызметте мәдениеттің басты элементі барлық 

жүктеу/скачать 2,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: