134
жҥйесінің, әлеуметтік нормалардың, іргелі қағидалар мен қоғамдық
институттардың жиынтығы болып табылады.
Адамдарға әсер етудің, яғни оларды басқарудың ҥш тҥрлі қҧралы бар,
олар:
иерархия (ҧйым),
онда адамға әсер етудің негізгі қҧралы
бағындыру
болып табылады;
нарық
, онда кӛлденең тҥрде тепе – теңдіктен қарым-қатынастар
қалыптасады;
мәдениет –
жасап шығарылған және қоғаммен танылған қҧндылықтар,
мінез – қҧлық ерекшеліктері, әлеуметтік нормалар.
Мәдениет қызметтің әртҥрлі нысандарында және әлеуметтік жҥйелердің
әртҥрлі деңгейлерінде танылады. Мәдениеттің екі жағын бӛліп кӛрсетеді:
рухани
және
материалды
.
Материалдық мәдениеттің
қҧрамына нысандары
мен типтері бойынша алуан тҥрлі материалдық - ӛндірістік база, оның ішінде
шикізат және энергетикалық ресурстар, еңбек қҧралдары
және материалдық
ӛндірістің басқа да ӛнімдері, адамдардың материалдық – заттық, тәжірибелік
қызметі, ӛндіру, айырбастау және тҧтыну барысындағы материалдық – заттық
қатынастар, материалдық қҧндылықтар жатқызылады.
Материалдық мәдениеттің қҧрамдас бӛлігі
кәсіпкерлік мәдениет
болып
табылады. Оған басқару мен ҧйымдастыру, айырбастау мен ҥлестіру,
технологиялар, еңбек жағдайларының және т.б. мәдениеті жатады. Яғни, ол
кәсіпкерлік қызмет ҥрдісінің барысындағы субъектілер арасындағы
қатынастардың ҧдайы ӛндірісімен байланысты.
Кәсіпкерлік қызметті ҧйымдастыру мәдениетінің 10 негізгі белгісін бӛліп
кӛрсетуге болады:
1)
мәдениет әлеуметтік болып табылады, ӛйткені оның қалыптасуына фирма
қызметкерлерінің басым бӛлігі әсер етеді;
2)
ҧжым мҥшелерінің мінез – қҧлқын реттейді;
3)
адамдармен қҧрылады;
4)
барлық
қызметкерлермен қабылданады;
5)
дәстҥрлерді ҧстануға негізделген;
6)
танымды сипатқа ие болады;
7)
ӛзгеруге бейім;
8)
кӛпқырлы, яғни оны қандай да бір тәсіл арқылы ғана тану мҥмкін емес;
9)
сезілмелі және сезілмейтін;
10)
тҧрақты даму ҥстінде болады.
Кәсіпкерлік қызметтің қалыптасуы мен дамуы:
-
біріншіден
, табиғи жолмен жҥзеге асырылады. Яғни,
онда кәсіпорындар
ӛткен және қазіргі тәжірибені ескере отырып, қойылған мақсаттарды
қамтамасыз етуде нәтижеге әкелетін мәдени дәстҥрлерді қолдайды;
-
екіншіден
, мінез – қҧлықтың белгілі бір кешендерін енгізу жолымен
қалыптасуы мҥмкін.
Кәсіпкерлік мәдениет келесідей функцияларды атқарады:
Достарыңызбен бөлісу: