Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен

116 
 
8
 
- тақырып: 
 
 
8.1 КӘСІПКЕРЛІК ҚҦПИЯНЫҢ МӘНІ. КӘСІПКЕРЛІК ҚҦПИЯНЫ 
ҚҦРАЙТЫН МӘЛІМЕТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ 
Кәсіпкерлік қҧпия –
бҧл таралуы зиян келтіретін кәсіпорынның қызметі 
туралы мәліметтерді қҧпиялауға (мәліметтерді пайдалануға шектеу қою) 
кәсіпорынның, кәсіпкердің заңмен қорғалатын қҧқығы. Кәсіпорын мен 
кәсіпкерлер таралуы олардың нарықтағы позициясын әлсірететін және
бәсекелестері ҥшін қызығушылық тудыратын, ӛз қызметінің барлық жақтары 
туралы ақпаратты қҧпияда ҧстауға қҧқықтары бар.
Кәсіпкерлік қҧпия 
– бҧл ең алдымен ӛндірістік қҧпия, ғылыми-
зерттеушілік, жобалық – конструкторлық, технологиялық зерттеулердің, 
қосалқы міндеттердің жеке шешімдері және нақты ӛндіріс ҥрдісінде пайда 
болатын нәтижелер. Ол ӛндірістің техникасы мен технологиясы, жобаланып
және ӛндіріске дайындалып жатқан ӛнімнің жаңа тҥрлері , олардың ӛзіндік 
қҧны мен болжамдық бағасы, ӛндірісті ҧйымдастыру және т.б.туралы ақпарат 
болуы мҥмкін.Сонымен қатар нақты ӛндірістік ҥрдістердің басқару әдістеріне 
қатысты арнайы техникалық шешімдер де болуы мҥмкін. Қҧпияның 
коммерциялық мәні мәмілеге қатысушыларыдың оны дайындауымен және 
жҥзеге асыруымен тікелей байланысты. Кәсіпкерлік қҧпияны қҧрайтын 
мәліметтердің жіктелуі 28-суретте келтірілген. 
Ірі кәсіпорындар ақпараттың таралып кетпеуін (оның ішінде 
ӛнеркәсіптік 
шпионаж
нәтижелері), яғни бәсекелестерге қандай да бір артықшылықтар 
беретін немесе оларға ӛткізу мен табыс алудың кӛзі болуға айналатын 
кәсіпорынның ғылыми-техникалық, коммерциялық, ӛндірістік қызметтері мен 
бӛлімшелерінің қызмет ету нәтижелерін қайтарымсыз тҥрде қолдануға 
мҥмкіндік беретін жағдайлардың алдын алу мақсатында сақтық шаралар
жҥзеге асырылады. Сонымен қатар кәсіпорындар ӛздері ӛз қызметінің 
нәтижелері туралы бҧқаралық ақпарат қҧралдары арқылы тҧтынушыларға 
ақпарат береді, коммерциялық және ӛндірістік жетістіктері мәліметтер 
таратады. Дегенмен, ӛндірістік ҥрдістердің мәнін ашып кӛрсетпейді. Бҧл 
жағдай кредиторлар мен сатып алушылар тарапынан оларға деген сенімді 
арттырады, ӛнім ӛткізу нарығын кеңейтеді, бағалы қағаздар нарығындағы 
акциялар курсын арттырады және т.б.
Ақпарат нарықтық экономикада тауар болып табылады. Сондықтан да оны 
алу, сақтау, беру, пайдалану нарықтық экономика заңдарына бағынуы керек. 
Коммерциялық қҧпия кәсіпорын меншігі болып табылады. Оның мақсаты – 
бәсекелік кҥресте кәсіпорынға экономикалық артықшылықтарды қамтамасыз 

жүктеу/скачать 2,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: