Оқулық баспа Философия тарихы Болмыс ілімі (Онтология) Эпистемология
жүктеу/скачать 6,25 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия ( n altynbekov )
| Нуржігіт Алтынбеков
223 жетілу толкынында. Монадалар рухани нүкте болғаннан кейін әртүрлі ішкі күштерге толы, олар өздерін шындыкка айналдыру жолында материалдық өмірді, физикалық процестерді тудырады. Монадаларды жете түсіну үшін ойшыл адамдардың өмірімен оларды салыстырады, өйткені адамның жан дүниесінің өзі әртүрлі монадалардан тұрады. Мысалы, әрбір тұлға өзінің өмірінің шеңберінде өне бойы өзгергенмен, бірақ сол тұлға болып калады, монадалар да сол сияқты. Адамдар бір-біріне ұксамағанмен, қоғамда әртүрлі топтарға бөлініп өмір сүреді, монадалар да сол сияқты.. Әрбір монада - өзінше жабық ғарыш. Лейбниц: «Монадалардын әйнегі жок, сондықтан еш нәрсе оған кіріп, еш нәрсе одан шыға алмайды», — дейді. Монада басқа монадаларға өзінің әсерін тигізе алмайды, басқалардан да әсер ала алмайды. Олардың әрбіреуі - өз-өзіне жеткілікті және өзін-өзі шектеген. Бұл арада өте қиын сұрақ туады. Егер олар бір-біріне өз әсерін тигізе алмаса, онда Дүние бытырап, тәртібі жоқ тұңғиык болып кетпей ме? Лейбництің ойынша, бізді коршаған Ғарыш, Дүние - болуы мүмкін дүниелердің ең тамашасы, ондағы монадалар жүйеге келтірілген, үйлесімді түрде өмір сүреді, өйткені олар алдын ала орнатылған сәйкестіктің негізінде өмір сүреді. Дүниеде алдын ала сәйкестік орнату мәселесі Лейбництің Теодицея деген ұғымымен беріледі (teos - грек сөзі, құдай, dike -әділеттілік, бүкіл сөз Құдайды актау идеясын береді). Монаданың ішкі өзгеру даму сатысын көрсету үшін Лейбниц тағы да оны адамның жан дүниесімен салыстырады. Түйсіктер, аңдау, қабылдау, өзіндік сана - бұл рухани даму сатылары. Монадалар адамдар сияқты осындай сатылардан өтеді. Ең төменгі дәрежедегі монадалар, негізінен, тау-тас, жер, шөптерден тұрады. Олардың рухани дамуы өте төмен, олар «түс көрмей ұйықтайды». Екінші сатыдағы монадалардың түйсіктері, аңдаулық қасиеттері бар. Олардың |