Оқулық бб. 02 «Жол машиналары, автокөліктер мен тракторларды пайдалану»
жүктеу/скачать 17,2 Mb.
|
| тиегіштер. Қар массаларын жабын шекарасынан тыс жерге немесе көлік құралына тиек үшін арналған. Оларды қарды жинау барысында қолданған өте қолайлы.
Табанды қар тиегіштер (9.13 сурет) соқалы қартазалағыштар жинаған қарды көлік құралдарына тиеуге арналған. Тиегіштер арнайы шассилерде жөнделеді. Жұмыс құрылғысы табаннан, еңкіш қырғыш конвейерден тұрады. Жұмыс органдары қорапта орналасқан. Табан дегеніміз иілген металл тілім болып табылады. Қораптың қабылдағыш тартпасында симмтриялы түрде екі табан орналасқан, олар қозғалғанда бір- бірінің жұмыс аумағын жабады. 296 Табанды қар тиегіштер көбінде ұзақ уақыт жатпаған қарды тиегенде көбірек тиімді. Өйткені табандарының күштері жəне машинаның тарту күші қатқан немесе тығыздалған қар массивтерін бұзуға қауқарсыз. сурет. Табанды қар тиегіш Фрезерлік тиегіштер (9.14 сурет) өзінің жұмыс жасау органының ерекшелігіне орай ұзақ уақыт жатқан жəне қатқан қар үйінділерін тиегенде өте тиімді. Бұл тиегіштер фрезерлік типтегі құралмен жəне еңкіш қырғыш конвейермен жабдықталған. Ол қарды көлік құралына береді. Фрезерлік құрал екі фрезерден əртүрлі жəне бірдей ұзындықтағы фрезерлерден тұрады. Айнала отыра фрезерлер қар үйіндісіне кіреді, оның бөліктерін бұзып, ұсақтайды жəне қар массасын фрезердің қаптамасының ортасына салады, ол жерден қар конвейер арқылы өзі аударғыш жүк машинасына тиеледі. сурет. Фрезерлі қартиегіш Табанды жəне фрезерлік қар тиегіштердің өнімділігі (Пл) мына формула арқылы есептеледі: мұнда,Fon- жиналатын қар құрсауының орташа аумағы; Цфак – жүк тиегіштің нақты жылдамдығы; кпот – қар массасын жоғалту коэффициенті (кпот< 0,85). Иірмероторлы және фрезе-роторлы тиегіштер (9.15 сурет) қатты жауған қардан немесе қар көшкінінің арқасында қалың қар үймесінің астында қалған жолдарды аяқ астынан тазалаған кезде тиімді. Бұл машиналар иірмемен немесе фреземен жабдықталған. Олар қар үйіндісін жояды жəне оны қаптамаға салады (9.16 сурет). Ұсақтау саңылауы арқылы қар ротордың қалақшасына түседі, оны қалақшалар сыртқы аппаратқан немесе көлік құралына бағыттайды. Бағыттаушы аппарат дегеніміз иілген, шыға беріске қарай кішірейген металл құбыр. Қардың бағыты жəне оны лақтырудың ұзақтығы құбырдың толықтай бұрылуымен реттеледі. Иірмероторлы жəне фрезе-роторлы қар тиегіштердің өнімділігі (Пшн) келесі формула арқылы есептеледі: мұнда, где Ьрот – ротор қалақшасының ені; грот – қалақша жиегі бойынша ротор радиусы; /лоп – ротордың қалақшасының биіктігі; прот – ротордың айналу жиілігі, с-1; кнап – ротордың қармен толтырылу коэффициенті (ротордың қалақшаларының с2ы97зықтық жылдамдығы өскен жағдайда 13,5 - 20 м/с жəне қар тығыздығы 300... 500 кг/м3, кнап төмендейді 0,5-тен 0,25-кедейін). 10 9 сурет. Қар тиегіштің иірмероторлық құрылғылары: 1 – қар сыпырғыш ротор; 2 - төменгі шнек; 3 – жоғарғы ротор; 4 –иірме камерасының қаптамасы; 5 – қар сыпырғышты бағыттаушы аппарат; 6 – иірме жетегі бəсеңдеткішінің қаптамасы; 7 – қар сыпырғыштың қаптамасы; 8 – қарды иірмелер жұмыс жасап жатқан аумаққа лақтыратын күнқағар; 9 – тіреуіш шаңғы; 10 – ротор жетегінің бəсеңдеткіші Отандық қар тиегіштердің техникалық сипаттамалары 9.4. кестеде көрсетілген.
Қар тиегіштердің сипаттамасы 298 кесте Көк тайғаққа қарсы машиналар. Көлік құралдарының қыс мезгілінде қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз етуге арналған. Ең кеңінен таралған тəсіл мұз қатқан жол жабынына құм, ұсақ гранитті, кристалл жəне сұйық хлоридті себу болып табылады. Құм мен гранит қиқымы дөңгелектердің мұзданған жабынмен ілінісуіне мүмкіндік к береді. Дегенмен қатты əрі жиі қозғалыс оларды жол жиегіне шығарып тастайды. Хлоридтер мұздың еруіне əсер етеді. Бірақ бірден температура төмендесе, оданда қатты мұз қатуға əкеліп соғуы ықтимал. Бұған қоса, жол бетінде артық судың болуы көліктің жоғары жылдамдығы кезінде қауіп тудырады. Үнемі минералды материалдарды қолдана беру жол маңайындағы аумақтардың экологиялық жағдайын айтарлықтай бұзуы мүмкін. Ал оларды бірнеше жыл бойы қолдану тірі табиғаттың улануына əкеп соқтыруы ықтимал. Қалаларда бұл кəріз құбырларының бітелуіне ықпал етуі мүмкін. Сондықтан кейінгі уақытта қыс мезгілінде тайғанақ жол жəне аэродром жабындарымен күресудің тиімді əдісі қарастырылуда. Көктайғаққа қарсы себілетін материалдарды қыс мезгілінде жолға себетін машиналар жаз кезінде қайтадан жабдықталады да суармалы-жуғыш болады. Олар сериялық жүк автомобильдерінің шассиінде немесе арнайы пневмодөңгелекті шассилерде жөнделеді (9.17 сурет). сурет. Жүк көлігі шассиіне көктайғаққа қарсы тұз ерітіндісін үйлестіргіш Көк тайғаққа қарсы сусымалы материалдардың (Пр) өнімділігі келесі формуламен есептеледі: мұнда, Пбун – көк тайғаққа қарсы материалдарға арналған бункердің сыйымдылығы; кнап – бункерді толтырудың коэффициенті (кнап<1,1); ^рас – жасалатын аумақтың бір бөлігіне кететін шығын нормасы; рпос – үйлестіргіш құрылғысының өнімділігі; LTp- бункерді толтыру орнынан үйлестіру орнына дейінгі т р қашықтық; Upp- сжүгі бар машинанының жылдамдығы; и п ор – бос машинаның жылдамдығы; ? бункерді толтыру уақыты; ?ман – бункердің құю кезіндегі оңтайланутұзақтығы. зап – Сұйық хлоридтерді үйлестіру автомобильді, жартылай тіркемелі немесе тіркемелі цистерналардан сұйықтықты тасымалдау арқылы жүзеге асырылады. АВТОЖОЛ ЖАБЫНДАРЫН ЖӨНДЕУГЕ АРНАЛҒАН МАШИНАЛАР 299 Фрезерлік машиналар. Ескі жабынды жобалауға, оның бетін тегістеуге, қасиеттерін қалыпқа келтіруге, ескі жабынды қабатымен немесе түгелімен алуға, жерасты байланыстарын ашуға, құдық люктерін ескі жабыннан босатуға, бетон едендерін тегістеуге мүмкіндік к береді (9.18 сурет). Ескі асфальтбетонды жабыннан кесіліп алынған материалын жолдың төменгі қабаттарына жаңа асфальтбетонды қоспа даярлау барысында қоспа ретінде қосып, қата төсеуге болады. Кішкентай аумақтарда құдықтардың люктерінің маңайын фрезерлеу үшін арнайы кіші фрезерлік машиналар қолданылады. Олардың фрезерлеу ені 1000 мм-ден артық емес (9.19 сурет). Олар əртүрлі фрезерлік барабандардың типтерімен жабдықтала алады (9.20 сурет).фрезерлік барабанның айналу жиілігі машинананың жылдамдығына жəне жабынның тығыздығына қатысты жəне 1,6-3,4 с1 қамтиды. сурет. Фрезерлеу ені 600 мм болатын үштіректі дөңгелекті өздігінен жүретін фреза-жобалаушы .
сурет. Ауыспалы фрезерлік барабандар: 300 1 - ені 600 мм болатын қабатты алу үшін; 2 - ені 140 жəне тереңдігі 700 мм болатын саңылауды тесу үшін; 3 – фрезерлік барабанның көлемдік гидрожетегі Автоматтандырылған басқару жүйесі операторды машинаның барлық жүйесінің жұмысы туралы хабардар етеді, көлденең жəне бойлық еңістің сақталуын қадағалайды, жұмыс жылдамдығының фрезерлеу күшіне сəйкестігін бақылайды. Жабынды қайта қалпына келтіру (ресайклерлер). Бұл машиналар тозған асфальтбетон жабынын жөндеуге арналған (9.21 сурет). Бұл машиналардың артықшылығы олар жүзеге асыратын технология бойынша ескі жабынды материалдарды жою мəселесін жөнге келтірген жəне жаңа шикізатқа деген сұранысты азайтады. Ескі жол материалдарын пайдалану арқылы жасалған негіздеменің жоғары сапалы қабаттарын пайда болған түйіршіктегіштер иег тұтқыр материалдармен араластырылуынан пайда болады (9.22 сурет). Тұтқыр зат ретінде цементті, битумды эмульсияны, көпіршіктелген битумды, көпіршіген битум мен судың қосындысын, битумды эмульсияның, су жəне цементтің қоспасын, көпіршіген битум мен цементтің қоспасын алуға болады. сурет. Ені 2500 мм, тереңдігі 500 мм болатын 25 м/мин жылдамдықтағы бір жүргенде негіздеменің жолағын дайынд3ай01алатын ресайклер сурет.Асфальтбетон жабынын қайта қалпына келтіру: а - машиналар жиынтығы: 1 - кҥшейте тҥседі. ені бойынша ҥйлестіру; 4 – екі білікті араластырғышпен араластыру; 5 – эмульсияны шашу; 180 °С кдатеойк;ін2 –қцыемзденыт расытылнғаанарнбаилғтаунмыдоығсаынбаарутарейжлəерн;е3 -сруессайекбліелрг; е4н–джеүкктөі өпзіірашудіакрғтыешнеді. Бұл орайда оның көлемі 20маршаизнаемсиенгеералддеыйшіникөізсатепдеін. бАіргле; т5ұ–тсқуыырқ лфыреғзыерліжк ожйобыаллааудшыы,; бб–ұлөңдоенудыіңңрежтіыліглід: амдығы мен араласу сапасын жа1қ–санрегтізаддемые.ніБңиттұурамқнтаындңырқғұыршамқаыбантыда; ғ2ы– ссыуғыбмудлаауншаыдбыіленуемменеснеығцыездмаеу;н3тп–ежнолбаіқрлесіп, тұрақты əсерді 6 – цементті қосу; 7 – ескі жабынды оның материалдарын ұсақтау арқылы бұзу; Ресайклердің жаб ы8н–үжстаңіна мөиңндереаулддыегміаөтенріималддіыліүгйіле(Пстірреус); 9к–елтоезсғаінфжоарбмынула арқылы есептеледі: Мұнда, Ьбар – фрезерлік барабанның жұмыс бөлігінің ұзындығы; Ьпер – көршілес өткелдерді жабу; k- ауысым уақытын пайдалану коэффициенті; Цфак –машина қозғалысының жылдамдығы (алынатын жабынның қаттылығы мен тереңдігіне байланысты Цфак = 0,01.. .0,17 м/с); Арез – кесіліп алатын жабынның қабатының қалыңдығы; - фрезерлеу кезіндегі ескі жабынның қопсуы коэффициенті ^раз< 1,4); Ккуз – өзі жүкті түсретін машинаның сыйымдылығы; кнап – кузовты толтыру коэффициенті (кнап< 0,9); ?ман – жүктемеге көлікті берген кездегі тоқтап тұрған уақыттың ұзақтығы (?ман = 0). Жабынды ауыстырудың үлкен көлемді жұмысында əдетте қарапайым асфальттөсегіштер жəне катоктар пайдаланылады. Шұңқырға жөндеу жұмыстары жүргізілген кезде жабын аздаған аумақта қайта қалпына келтірілсе, жол жөндегіштер қолданылады (9.5 кесте). Отандық жол жөндегіштердің қатары жəне қолданылу аясы кесте
Құйылмалы асфальтбетон қоспасы құю барысында 200 о3С02температураға ие болады жəне ағуы жылдам болады. Қоспаны төккен кезде ыдыстар иіледі, қоспа люк арқылы өзі немесе аралстырғыштың көмегімен миксердің артқы қабырғасына қарай үйлестіргіш науаға ағады, науадан шұңқырға түседі. Асфальтбетонды жабынның шұңқырын жөндеу үшін тіркемелі жиынтықтар да бар (9.23 сурет). Ол өздігінен жүк түсіргіш машинамен бірге жұптаса жұмыс жасайды. Жөндеу жұмыстары жүргізілетін аумақ сығылған ауамен тазартылады, одан кейін оған битумды эмульсия беріледі жəне құйылған аумаққа қиыршық тас төгіледі. Мұндай жөндеу жұмыстарының технологиясы алдын ала аумақты дайындауды қажет етпейді. 1 2 3 9.23 сурет. Жүкті өзі түсіретін машинамен жұмыс жасайтын тіркемелі жиынтықтың шұңқыр жөндеу жұмысы: 1 – қиыршық тасты үйлестіргіш құрылғысы бар өзі жүкті түсретін машина; 2 – цистернамен жəне қосымша көмекші агрегаттары бар тіркеме; 3 – басқару тетігі бар шашыратқыш құрал Жол жөндегіштің өнімділігі (Пдр) келесі формула арқылы есептеледі: мұнда, La – жөнделетін аумақтың ұзақтығы; k – ауысым уақытын пайдалану коэффициенті; Ьк – карта ені (жабыннан кесілген қималар); Нк – картаның тереңдігі; ly- саумақтағы барлық картаның ұзындығының қосындысы L3;1к – бір картаның орташа ұзындығы; драс – үйлестіргіш құрылғы термос- миксердің жұмысы; ирар – картаны өңдеу барысындағы машинаның орташа жылдамдығы; LTe- т т р асфальтаралстырғыш қондырғыдан жұмыс орнына дейінгі қашықтық; и п ор – бос машинаның көліктің жылдамдығы; и гр – жүгі бар машинаның жылдамдығы; ? зап –асфальтаралстырғыш құрылғыдан термос- бункердің толтырылу узақтығы; р – қоспаның пайдаланылатын бөлігінің мөлшері жəне термос- бункердің сыйымдылық коэффициенті Етер (жалпы жағдайда коэффициент термос-бункердің құйып алуының санына теңестіріледі; La, ең жақын ең аз бүтін санмен дөңгелектенеді ; (hKly/VTep)<1р = 0 болғанда; (hly/FTCp)>1 р = 1 болғанда; (hly/Kep)> 2 р = 2) болғанда. 303 жүктеу/скачать 17,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|