Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
жүктеу/скачать 5,26 Mb. Pdf көрінісі
|
| 13.7.
ТҰРАҚТЫ ТОҚ КҮШЕЙТКІШТЕРІ Тұрақты тоқ күшейткіштері (ТТК) деп жиілігі нөлге дейін төмендейтін кезде күшейту коэффициенті азаймайтын күшейткіштерді айтады. Осындай күшейткіштер сигналдың айнымалы ғана емес, сонымен қатар тұрақты компоненті күшейтеді. ТТК электрондық есептегіш құрылғыларда, автоматты реттеу жүйелерінде, радиоөлшегіш құрылғыларда (электрондық вольтметрлер, сезімталдығы жоғары гальванометрлер, осциллографтар), тұрақтандырғыштарда, сондай-ақ көптеген өнеркəсіптік қондырғыларда кеңінен қолданылады. Әрекет ету принципіне қарай ТТК екі негізгі түрге бөлінеді: тура күшейту жəне сигналды түрлендіру арқылы. Тұрақты тоқ күшейткіштің кірісіне əсер ететін электр сигналдары көптеген жағдайларда əлсіз. Осындай əлсіз электр сигналдарын күшейту үшін бір каскад əдетте жеткіліксіз, сондықтан көп сатылы күшейткішті пайдалану керек. 207 Көп каскадты ТТК құрастырғанда, сыйымдылықты немесе трансформаторлық байланысты қолдануға болмайды, себебі конденсаторлар да, трансформаторлар да тұрақты тоқ өткізбейді. Сондықтан жеке каскадтарды қосу үшін тек гальваникалық (тікелей) байланыс қолданылады. Бұл жағдайда əрбір кейінгі каскадтың транзисторының базасы алдыңғы каскадтың коллекторына тікелей байланысты. Бұл талап тұрақты тоқ бойынша көрші каскадтардың режимдерін үйлестіру қажеттілігіне байланысты белгілі бір қиындықтардың туындауына алып келеді. Осындай қиындықтар айнымалы тоқ күшейткіштерінде пайда болмайды, онда бөлгіш конденсаторлар тұрақты тоқ бойынша каскадтарды оқшаулайды. ТТК құрастыру кезінде туындайтын қиындық осындай күшейткіштер өте тұрақсыз болып табылатындығында. Тіпті қуат көздерінің кернеуінің, сондай-ақ транзистор параметрлерінің жəне олардың тозуына байланысты схема бөлшектерінің, қоршаған температураның тербелістерінің өте баяу өзгеруі тоқтарда баяу өзгерістерді тудырады, олар гальваникалық байланыс тізбектері арқылы күшейткіштің шығысына беріледі жəне шығыс кернеудің өзгеруіне əкеледі. ТТК-да келесі шарттар орындалуы керек: кіріс сигналы болмаған жағдайда шығысында сигналдың əрі айнымалы, əрі тұрақты құраушылары болмауы керек, əйтпесе кіріс жəне шығыс кернеулер арасындағы пропорционалдылық бұзылады. Егер тиісті шаралар қабылданбаса, бұл талап ТТК-да сақталмайды. Күшейткіштің шығысындағы бақыланбайтын факторлар (күшейткіш элементтерінің тозуы, қоршаған ортаның температурасындағы жəне электр қоректену кернеуіндегі ауытқулар жəне т.б.) себебінен болатын кіріс сигналы болмаған кезде кернеудің ауытқуы күшейткіштің көл дрейфі деп аталады.Дрейфтің негізгі себептері күшейткіш элементтердің, резисторлардың жəне қуат көздерінің температуралық жəне уақыттық тұрақсыздық параметрлері, сондай-ақ төмен жиілікті шулар мен бөгеттер болып табылады. Нөл дрейфтері күшейтілетін сигналдарды бұрмалайды жəне ол жұмыс істей алмайтындай етіп, тізбектің жұмысын бұзуы мүмкін. Температураның өзгеруі есебінен нөл дрейфін өтеу үшін арнайы термоөтемдік схемалары, ал күшейткіштің кірісінде - дифференциалды каскадтар қолданылады. Кейде күшейткіш алдын ала қызады, сондықтан оның барлық элементтері операция басында тұрақты температураға ие, ал жиі - термостатта болады. 208 Қуат көздерінің тұрақсыздығының себебі болып табылатын дрейфті болдырмау үшін, соңғылары электрондық, магниттік жəне басқа тұрақтандырғыштар арқылы тұрақтандырылады. Тұрақты тоқ күшейткіштерге микроминиатюризацияға жатпайтын элементтер кірмейді, сондықтан олар негізінен гибридтік жəне жартылай өткізгіш интегралды микросхемалар түрінде жасалады. Күшейткіштер бір тактілі жəне екі тактілі болуы мүмкін. жүктеу/скачать 5,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|