Оқулық «Федералдық білім беруді дамыту институты»
жүктеу/скачать 7,34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жүйелік бағдарламалар компьютердің қажетті керек-жарағы болып
табылады, себебі адамдардың, компьютердің барлық құрылғылары мен бағдарламаларының өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Бұл бағдарламалар кешені компьютерде жүйелік ортасын және онда жұмыс жасау қағидаларын белгілейді. Ең маңызды жүйелік бағдарлама операциялық жүйе (ОЖ) болып табылады. Компьютер қосылған кезде, оның негізгі бөлігі қатты дискіден ішкі жадыға көшіріледі және ол онда компьютердің барлық жұмысы барысында болады. Операциялық жүйе – бұл жедел жадыны, процессорды, сыртқы құрылғылар мен файлдарды басқаратын; пайдаланушылармен диалогты жүргізетін бағдарламалар жиыны. ОЖ маңызды бөлігі оның файлдық жүйесі болып табылады. 13 Файлдарда бәрі де сақталады: пайдаланушы үшін қажетті бағдарламалық жасақтама да, ақпарат та. Файлдармен үнемі орындау керек: құру, жою, көшіру, орын ауыстыру, іздеу және атауын өзгерту. Осы барлық іс-әрекет үшін файлдық жүйе жауап береді. Операциялық жүйе: ■ қолданбалы бағдарламалардың орындалуын; ■ компьютердің – жадының ресурстарының, процессордың және барлық сыртқы құрылғылардың басқарылуын; ■ адамның компьютермен байланысын қамтамасыз етеді. Анағұрлым танымал ОЖ MS-DOS, Windows, UNIX, OS/2 жатады. Серверлік бағдарламалық жасақтама— бұл базалық бағдарламалық жасақтаманың мүмкіндіктерін кеңейтетін және пайдаланушының анағұрлым ыңғайлы жұмыс ортасын ұйымдастыратын бағдарламалар және бағдарламалық кешендер. Серверлік, қосымша орнатылатын бағдарламалар жиынын функционалдық белгі бойынша жүйелеуге болады: 1) драйверлер – ОЖ аппараттық құрылғылармен өзара іс-қимылын қамтамасыз ететін арнайы бағдарламалар (драйверлер, бейнекарталар, графикалық жылдамдатқыш, CD-ROM, пернетақталар, тінтуірлер, модемдер, желілік карталар және т.б.). Компьютерді қосқан кезде драйверлердің жедел жадыға жүктеледі. Пайдаланушының драйверлерді қолмен орнатуға және қайта орнатуға мүмкіндігі бар; 2) компьютердің жұмысқа қабілеттілігін диагностикалау бағдарламалары – жеке компьютердің конфигурациясын тексеруге, дискілердің ақаулықтарын айқындауға және дискілерде сақталатын деректердің жойылуын алдын алуға мүмкіндік береді; 3) вирусқа қарсы бағдарламалар – компьютерлік вирустарды айқындауға, жоюға және олардан қорғауға арналған бағдарламалар. Компьютерлерді диагностикалау, оның құрамдас бөліктерін тестілеу, олардың сипаттамалары және жұмыс жасауы туралы ақпаратты алу үшін түрлі бағдарламалық өнімдер бар. Осы утилиталар жалпы алғанда өзінің іске асырылуы, интерфейстің қолайлығы, диагностика инструменттернің жиынтығы және жұмыс жасауы бойынша жиі бөлінеді. Ұқсас бағдарламалар арасында компьютер жүйелерінің бірін егжей-тегжейлі қарау үшінарналған, сондай-ақ жүйені тұтас алғанда және оның барлық жүйелерін жекелеп, диагностика жүргізуге және тестілеуге мүмкіндік беретін тар шеңбердегі мамандандырылған бағдарламалар кездеседі. Диагностикалау және мониторингілеу утилиталар құрамына көбінесе қиын емес, ең бастысы ұзақ емес тестер негізінде компьютерлік жүйе 14 туралы анағұрлым толық көрсетуге және оның өнімділігін ұлғайту тәсілдеріне қатысты ақылға салынған шешімді қабылдауға мүмкіндік беретін тестілік модульдерді қамтиды. Иә, жүйе туралы егжей-тегжейлі жүйелендірілген ақпараттың қарапайым жиыны жеке компьютермен жұмыс жасау барысында туындайтын кез келген проблемалардың себептеріне пайдаланушының көзін ашуға да қабілетті. Инструменталды бағдарламалық жүйелер – бұл компьютерге арналған жаңа бағдарламаларын құру процесін жеңілдететін бағдарламалар. Осы бағдарламалар сыныбы жүйелі және қолданбалы бағдарламалық жасақтаманы құру үшін арналған. Бағдарламалаудың инструментариймен жұмыс жасау әдістері алгоритмнің компьютерге арналған бағдарламаға қайта құрылуы жүзеге асырылатын ортамен белгіленеді. Бағдарламалаудың кез келген ортасының базалық инструменттері негізінен біркелкі, олар тек ұсынылуы формасымен ғана ерекшеленеді. Бағдарламалау инструментарийі түрлі болуы мүмкін, алайда небір базалық инструменттер жиыны әрқашанда болады, оны қолдану үшін бағдарламалаудың арнайы тілін игеру қажет. Қолданбалы бағдарламалық жасақтаманы құру үшін Basic, Pascal, C + +, Delphi сияқты тілдер кеңінен қолданылады. Бағдарламалаудың заманауи жүйелері пайдаланушыларға бағдарламаларды әзірлеуге қуатты және қолайлы құралдар әдетте ұсынады. Оларға кіреді: ■ компилятор немесе интерпретатор; ■ әзірлеу ортасын интегралдау; ■ бағдарламалар мәтіндерін құру мен редакциялау құралдары; ■ стандартты бағдарламалар мен функциялар кітапханасы; ■ жөндеуші бағдарламалар, яғни бағдарламадағы қателерді табуға және жоюға көмек беретін бағдарламалар; ■ көптерезелі жұмыс режимі; ■ графикалық кітапханалар, кітапханалармен жұмыс жасауға арналған утилиталар; ■ орнатылған ассемблер; ■ орнатылған анықтамалық қызмет. Бағдарламалаудың кез келген жүйесі оның арқасында ол құрылған оған ғана сәйкес келетін ОЖ жұмыс жасауы мүмкін, алайда ол бағдарламалық жасақтаманы өзге ОЖ-мен жұмыс жасауға мүмкіндік береді. 15 Компьютер бағдарламалаудың қандай да бір тілінде жазылған бағдарламасын ұғуы үшін машина кодтарына осы бағдарламаның аудармашысы (транслятор) қажет. Бағдарламалау тілінің трансляторлары – бұл бағдарламалау тілдерін жазылған бағдарламаларды машина кодына қайта құру үшін арналған бағдарлама. жүктеу/скачать 7,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|