Оқулық физика 9 проект башарұлы Р. т б

165
ПРОЕКТ
§28.
 
тЕрБЕЛМЕЛі ҚОЗҒАЛЫСтЫң тЕңдЕуі
1. Тербелмелі қозғалыстың теңдеуін алу үшін дененің (материялық 
нүктенің) шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысын қарастырайық. 
В
денесі шеңбер бойымен сағат тілінің жүрісіне қарама-қарсы тұрақты 
жылдамдықпен қозғалсын дейік (сурет 5.6, 
а
). Қозғалыс кезіндегі де-
ненің 
Ох
өсіндегі проекциясына зер салсақ, дене шеңбер бойымен ай-
налғанда оның осы өстегі проекциясы жоғары-төмен тербелмелі қоз-
ғалыс жасайды. Мұндай тербелмелі қозғалыстың 
t
уақыт ағымындағы 
графигі синусоида қисығымен бейнеленеді (сурет 5.6, 
ә
). Дененің шең-
бер бойымен бірқалыпты қозғалысы кезінде оның 
t
уақыт ағымындағы 
x
(
t
) координатасын анықтайтын теңдеу біз іздеп отырған тербелмелі қоз-
ғалыстың теңдеуі болып табылады. Өйткені 
механиканың негізгі есебі
де дененің уақыт ағымындағы кеңістіктегі күйін, яғни 
x
(
t
) координата-
сын анықтау болатынын білеміз.
а
)
ә
)
R
2
1
В
1
0
Сурет 5.6. Дененің шеңбер бойымен қозғалысы 
және оның 
x
(
t
) тәуелділік графигі
B

О
1
А
А
х
t
В
2
х
Сонымен, дене 
t
0
= 
Т
= 0 уақыт мезетінде горизонталь өстегі 1-нүкте-
ден қозғала бастасын да, 
t
уақыт өткеннен кейін 
В
нүктесіне жетсін 
дейік. Осы уақыт аралығындағы дененің 
Ох
өсіндегі проекциясының 
ауытқуы мынаған тең: 
х
= 
ВВ
1
. Графикте (сурет 5.6, 
ә
) дененің осы 
уақыт аралығындағы қозғалысы 
О
1
В
2
қисығымен бейнеленеді. Дененің 
В
нүктедегі 

жүктеу/скачать 5,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: