ПСИХОТРОПТЫ  ПРЕПАРАТТАРДЫҢ ТЕРАПИЯЛЫҚ

190
XI  Тарау.  Психикалық науқастар терапиясының  негіздері
11.1  -кесте.  Нейролептиктердің  негізгі  химиялы к  кластары  (Н.М . Ж ариков, 
Ю.Г.  Тюльпин,  2000)
Химиялық құрылысы
Препараттар
Фенотиозиндер.
•  Алифатикалык.
•  Хлорпромазин (аминазин1, ларгактил).
•  Левомепромазин (тизерцин, нозинан).
•  Алимемазин (терален).
•  Дипразин (пипольфен).
•  Пиперазиндік.
•  Трифлуоперазин (трифтазин, стелазин, тразин).
•  Перфеназин (этаперазин).
•  Тиопроперазин (мажептил).
•  Флуфеназин (модитен).
•  Метофеназин (френолон).
•  Пиперидиндік.
•  Тиоридазин (сонапакс, меллерил).
•  Перициазин (неулептил).
•  Пипотиазин (пипортил).
•  Бутирофенондар.
•  Галоперидол (галдол, сенорм).
•  Трифлуперидол (триседил).
•  Дроперидол.
•  Мельперон (эунерпан).
•  Пипамперон (дипиперон).
•  Дифенилбутилпиперидиндер.
А
•  Пипозид (орап).
•  Пенфлюридол (семап).
•  Флушпирилен (имап).
•  Тиоксантендер.
д
•  Хлорпротиксен (тарактан).
•  Тиотиксен (наван).
•  Флюпентиксол (флюанксол).
•  Зуклопентиксол (клопиксол).
•  Бензамидтер.
•  Сульпирид (эглонил, догматил).
•  Тиаприд (типридал).
•  Сультоприд (топрал).
•  Метоклопрамид (церукал, реглан).
•  Индол туындылары.
•  Дибензодиазепин.
•  Дибензокзасепин.
•  Тиенобензодиазепин.
•  Бензисоксазол туындылары.
•  Дибензотиазепин
•  Карбидин.
•  Клозапин (азалептин, лепонекс).
•  Локсапин (локсапак, локситан).
•  Оланзапин (зипрекса).
•  Рисперидон (рипердал, рисполепт).
•  Кветиапин (сероквель)
Бұл  аталған  әсерлер  эффектісін  баска да  нейролептиктік  препараттардан 
табуға болады. Олар алифатикалык туындылармен салыстырғанда үнемі әр түрлі 
дәрежедегі белсендендіруші әсер береді. Бұл әсер әсіресе, терапияның бастапкы 
сатысында және аз мөлшерде колданылса, айкынырак көрініс береді.  Галопе- 
ридол, стелазин, триседил, мажептил кабылдаған наукастарда бастапкы кезеңде 
кейде жағдайдың ушығуы  байкалады,  ол  мазасыздык пен үрейдің күшеюімен 
көрінеді,  бұл  кезде  препараттың  антипсихотикалык  әсері  көрініп  үлгермей, 
ынталандырушы  әсері  басым  болады.  Мажептил  мен  триседил  сиякты  пре-

Психотропты  препараттардың терапиялық тиімділік  шегі
191
11.2  -кесте.  Нейролептиктер  тағайындауға  негізгі  көрсеткіштер  (Н.М. Ж ариков, 
Ю.Г.  Тюльпин,  2000)
Көрсеткіштер
Қолданылатын препараттар
Психомоторлы козуды басу, седация, психозбен ауыра- 
тын наукастардағы ұйкысыздыкты емдеу.
•  Аминазин.
•  Тизерцин.
•  Хлопротиксен.
•  Азалептин.
•  Дроперидол.
•  Клопиксол.
Өнімді психотикалык симптоматиканы басу (сандырак, 
галлюцинацияларды).
•  Галоперидол.
•  Трифтазин.
•  Триседил.
Қатерлі шизофрениялык үрдіс үдемелілігін тежеу, 
аурудың жедел ұстамасын үзу.
•  Азалептин.
•  Мажептил.
•  Этаперазин.
•  Триседил.
•  Пипортил.
•  Рисполепт.
•  Зипрекса.
Апатико-абулиялык акаудың жеңіл көріністерімен 
және невроз тәрізді симптоматикамен наукастарды 
белсендендіру.
•  Френолон.
•  Модитен.
•  Эглонил.
•  Флюанксол.
•  Карбидин.
Органикалык аурулар нәтижесіндегі психопатиялар- 
мен, невроздармен және жүріс-тұрыс бұзылыстарымен 
наукастардың жүріс-тұрысын коррекциялау.
•  Сонапакс.
•  Неулептил.
•  Терален.
•  Этаперазин.
•  Эглонил.
Созылмалы психоздар кезіндегі сүйемелдеуші терапия 
(ұзак әсерлі препараттар).
•  Модитен-депо.
•  Галоперидол-деканоат.
•  Клопиксол-депо.
•  Семап.
•  Орап.
•  Имап.
Үрейлі және ажитацияланған депрессия емі
•  Тизерцин.
•  Эглонил.
•  Хлорпротиксен.
•  Сонапакс
параттарды  кабылдағанда  наукастар  белсенділігі  тітіркенгіш тікпен  ж әне 
эксплозивті реакциямен көрінеді. Жағдай емге аминазинді косканда тұрактанады.
Нейролептиктермен  курстык  емдеу  олардың  негізгі  касиеттерін  ескере 
отырып жүргізіледі. Фенотиазиннің алифатикалык туындыларының орталыктык- 
босаңсыту әсері болғандыктан,  оларды күшті козу жағдайындағы наукастарға 
тағайындаған дұрыс;  ступор,  апато-абулиялык жағдайдағы  наукастарға  оның 
әсері жок.  Ш изофренияның  карапайым  формасымен  ауыратын  наукастарға 
аминазинді  тек  уакытша,  симптоматикалык  ем  ретінде  ғана  тағайындайды. 
Кейін баска препараттарға көшу кажет. Егер нейролептиктерді антипсихотикалык

192
XI  Тарау.  Психикалық науқастар терапиясының  негіздері
11.3  -кесте.  Антидепрессанттардың  негізгі  класстары  (Н.М. Ж ариков,  Ю.Г.  Тюль- 
пин,  2000)
Моноаминоксидаза ингибиторлары
Селективті емес кайтымсыз. 
Гидразин туындылары.
•  Ипразид.
•  Ниаламид (нуредал). 
Гидразиндік емес.
•  Фенелзин (нардил).
•  Изокабоксазид (марплан).
•  Транилципромин (трансамин).
•  Индопан
Селективті кайтымды (А типінің). 
Моноциклдік.
•  Бефол.
•  Моклобемид (аурорикс). 
Төртциклді.
•  Пиразидол.
•  Инказан.
•  Тетриндол
Моноаминдердің кері қармалуының ингибиторлары
Селективті емес.
Үшциклді антидепрессанттар.
•  Имипрамин (мелипрамин,  имизин).
•  Амитриптилин (триптизол).
•  Кломипрамин (анафранил, гидифен).
•  Доксепин (синекван).
•  Опипрамол (инсидон).
•  Пипофезин (азафен).
•  Тимепримин (герфонал, сюрмонтил)
Норадреналин қармалуының селективті 
ингибиторлары.
•  Мапротилин (лудиомил)
•  Фторацизин
•  Амоксапин
•  Дезипрамин (петилил)
Серотонин қармалуының селективті инги­
биторлары:
•  Флюоксетин (прозак, продеп, портал)
•  Сертралин (золофт)
•  Пароксетин (паксил)
•  Флювоксамин (феварин)
•  Тразодон (триттико)
•  Циталопрам (ципрамил)
Дофамин қармалуының селективті ингиби- 
торлары:
•  Бупропион (велбутрин)
Өзге эсер ету механизмі бар антидепрессанттар
Миансерин (миансан, леривон, толвон) пресинапстык а 2-адренорецепторларын 
тежейді.
Тианептин (коаксил)  Серотониннің кері кармалуын жеңілдетеді, дофамин және нора- 
дреналин алмасуына әсер етпейді.
Адеметиониндер (гептрал) жалпы метаболикалык және гепатопротекторлык әсер 
көрсетеді
әсерлерінің күші бойынша салыстырса, онда препараттар катары былай орна- 
ласар  еді:  аминазин  —  трифтазин  —  галоперидол  —  триседил  —  мажептил. 
Антипсихотикалык әсері  бойынша  аталған  аминазиннен  мажептилге дейінгі 
препараттар жалпы және таңдамалы белсенділіктері бойынша өсе түседі.

жүктеу/скачать 11,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: