қабылдайтыны белгілі. Шыңға өрмелеушілер мен кэдімгі жүргізушілер бірдей жоғары биіктікте тұрып, төменде орналаскан заттар көлемін эр 165
түрлі аныктайтыны да эксперимент аркылы дәлелденді. Жануарлар мен кішкентай балаларға жасалған тәжірибеге Караганда, оларда кабьшдаудың дайын кеңістіктік формасы жок, бірак затка дейінгі кашыктыкты, оның көлемін, орналасуы мен формасын анықтауды тэжірибе жүзінде, практикалык эрекет барысында үйренеді. Мұндай эрекет барысында көру, есту, иіс сезу жэне т.б. мидағы кабылдаулар үйлестіріледі. Жады жүйесінде белгілі бір эталондар мен стандарттар сакталады, біздің сезімдік кабылдауларымызды бейсаналық түрде түзетіп отыратын сәйкес ережелер «жазылады». Бұл эталондар мен ережелер элеуметтік-мэдени тэжірибе мен жеке практикаға байланысты тарихи өзгеріп отырады. Тага бір маңызды тұжырым, танымның таза эмпирикалык сатысы болмайды, өйткені сезінудің іске асуы үдерісінің өзінде-ак рационалистік салага жататын бұрын жинақталган білім (эталондар, ережелер) кабаттаса катысады. Енді карапайым жағдайларда үғым және эр түрлі объектілер туралы түйіндер (пікірлер) калай қалыптасатынын карастырайык. ¥ғымның калыптасу үдерісін әдетте абстракциялау, ал бүл үдеріс өнімін немесе нэтижесін - абстракция деп атайды. Сондыктан да «ұғым» жэне «абстракция» терминдері бір-бірін алмастыра алатын синоним ретінде де колданылады. Абстракциялау үдерісін шындығына келгенде бірігіп, косылып шешетін бірнеше кезеңдерге, сатыларға бөлуге болады.
