11-ТАКЫРЫП. МОРАЛЬ ФИЛОСОФИЯСЫ ЖЭНЕ ЭТИКА 11.1. Мораль философиясы жэне этика Мораль адамзат коғамының немесе жеке адам дауының белгілі бір кезеңінде, яғни, филогенезде жэне онтогенезде пайда болады. Мораль адамдык карым-қатынастарды реттеу сатыларымен байланысты. а) Табыну сатысы адамның «Біз» феноменімен көрініс табатын әлеммен біртұтастығын, оның элем мен баска адамдардан ажырамайтығын, адамның дүниетанымының баскалармен біртұтастығын білдіреді. э) Мәдениет сатысы адам кызметінің жэне адамдык ерекшеліктердің алун түрлілігі жағдайындағы мәдени нысандарды іріктеуді білдіреді. Бұл сатыда біз адамгершілік деп атайтын адамдар арасындағы өзара карым-катынастардың табиғи нормалары калыптасады, негізгі адамгершілік құндылыктар: еркіндік, жаксылык, жамандық, эділдік пайда болады. Мәдениет сатысы өркениеттің пайда болуымен аякталады. б) Әлеумет сатысында жаксылык, жамандык, еркіндік кұндылыктары борыштың әлеуметтік түсінігіне ауысып, накты бір қоғамда әлеуметтендіріледі де, элеуметтік жэне кукықтык нормаларға айналады. Бұл кезде олардың адамгершілік бастамасы біртіндеп жоғалып, жойылып кетеді. Егер алдыңғы сатыда біз гуманистік этика (фр. humanite - адамды сүю) туралы сөз козсақ, бұл сатыда эдеп жөніңде пікірлер айтылды. Элеуметтік этиканың ерекшелігі — ол жекелеген, нақты бір адамның емесе, социумның мүдделеріне бағытгалған. Адам
