Оқулық o p s 3 философия негіздері
|
| Софистер. Біздің дэуірімізге дейін ѵ ғасырда ежелгі Грекияда
кұлиеленушілік демократия логика, риторика, философияның жедел қаркынмен дамуына жол ашты. Соттарда, халық жиналыстарында әдемі сөйлеп, халыкты, мүмкін болса өз карсыластарын да айтқанына сендіріп, өз жағына тарта білу өнері алдыңгы катарға шығады. Осыған байланысыты риторика (әдемі сөйлеу өнері) өнеріне акы алып үйрететін ұстаздар пайда болады. Оларды софистер деп атады. Олардың басты кағидасы - эркімнің өз ақикаты бар. Жақсыльщ пен жамандыктың объективті мөлшері жоқ. Кімге не пайдалы болса — сол жаксылык, игілік. Софизмнің қалыптасуына Протогар, Горгий, Гиппий, Критий т.б. ойшылдар ат салысты, Солардың ішінде өз ерекшеліктерімен көзге түскен ойшыл - Протагор (шамамен б.д.д. V ғысырдың 80-жылдары) болды. Негізгі еңбектері: “Ғылымдар туралы”, “Мемлекет туралы”, “Құдайлар туралы” т.б. Протагор шығармалары бізге толык күйінде жетпеген, кейбір фрагменттер ғана сакталған. Протагор білімінің салыстырмалы екендігі туралы ілімін материяның абсолютті өзгермелі жэне тұраксыздығы сиякты қасиеттеріне сүйеніп, дэлелдемек болады. Егер табиғаттың өзі абсолютті өзгерісте болатын болса, онда оны танып-білуге бағытталған субъектінің білімі де өзгермейді, тұраксыз. Олай болса, өзгермелі, өзінің қарама-карсы екі пікір айтуға болады жэне сол пікірлердің екеуі де дұрыс болуы ғажап емес. Мұндай жағдайда адам әбден шатасуы мүмкін, сондыктан ол осы екі қарама-карсы пікірдің береуін кабылдап, екіншісін теріс пікір ретінде жоқка шығаруы керек. Осыдан келіп, Протагор “адам - барлык затгардың мөлшері” деген кағиданы ең негізгі қағида ретінде кабылдайды. Бұл кағида бойынша, маған заттар 31 |