Адамдар өзін туғаннан еріктімін деп есептейді, шындығында олар ерікті емес. Өйткені олардың іс-эрекеттері себептілікке бағынады. Бұл заңцылыкты білмегеннен кейін, олар өздерін еріктіміз деп ойлайды. Табиғаттың, адамның өмірінің себептілік зақцылығына бағынышты екенін түсіну үшін ойлаудың математикалық тэсіл ғана бізді акикатқа жеткізеді. Жалпы алғанда, таньм процесі үш сатыдан түрады: біріншісі - сезімдік таным. Бұл сатыда біз шынайы білім ала алмаймыз, себебі түйсіктер аркылы алған акпараттар көп жағдайларда көңіл-күйге байланысты болады; екіншісі - рационалдық таным, баскаша айткана ақыл-ой аркылы таным. Танымның бүл сатысында да біз ақикатка жете алмаймыз; үшіншісі - интуиция, немесе заттар мен кұбылыстардың мэнін іштей түсіну. Бүл сатыда заттардың мэнін түсініп-білу аркылы, олардың түпнегізін (кұдайды) білуге мүмкіндік аламыз. Сөйтіп, құдайдың (түпнегіздің, табиғаттың, әлемнің) мэнін, мазмұнын, табиғатьін түсіну тек математикалық тэсілді колданған ғылымдарың ісі, ал дінге келетін болсак, оның күдай туралы айтқан пікірлері кате. Жалпы алғанда, діннің шығуына екі түрлі себептер эсер еткен. Олар: 1) адамдардың табиғаттың өзінен табиғатгағы кұбылыстардың себептерін түсіндіре алмауы, жэне 2) олардың табиғаттың дүлей күштерінің алдындағы коркынышы. Бірақ, Спинозаның пікірінше, дін халықты уыстан шығармай ұста түру жэне қоғамда тэртіп орнату үшін кажет. Спиноза ілімінің атеистік идеялары XVIII ғасырдағы француз ағартушыларының еңбектерінде эрі карай өріс алса, оның дедуктивтік тәсілі мен таным процесіндегі кейбір соны идеялары (интуиция т.б.)
