(табиғат) өмір сүреді. Рухани түпнегіздің ажырамас ең басты атрибуты (касиеті) - ойлау болса, материалдык түпнегіздің атрибуты - кеңістікте көсілуі. Барлық затгар корпускул (материя ұғымына пара-пар) деп аталатын ұсак бөлшектерден тұрады. Олар түрлеріне, көлеміне қарай ажыратылады. Корпускулдар кеңістікте жэне үздіксіз козғалыста болады. Олардың жалпы сандары жэне козғалыс түрлері универсумда бірқалыпты болады. Әлемдегі барлык затгар механика заңына сәйкес козғалыста болатын корпускулдардан пайда болтан. Ал, рухани түпнегіздің атрибуты ойлау мен материалдык түпнегіздің атрибуты - кеңістікте көсілудің бір мезгілде эсер етуі негізінде адамдар пайда болады да, ол акыл-ой, сѳйлеу сиякты қасиеттерімен баска жануарлардан ерекшеленеді. Осы себептен адамдардың кимыл- эрекеттерін кѳп жатдайда механика зандылыты тұрғысынан түсіндіру ѳте киынта сотады. Жалпы алғанда жансыз денелердің, ѳсімдіктердіц, жануарлардың, адамдардың арасында ѳте алмайтындай кедергі жок, себебі олардыц табитатын, мэнін механика, математикалык есептеулер аркылы түсініп-білуге болады. Демек, танымның негізгі тэсілі геометриялык дедуктивтік, аксиоматикалық тэсіл болуы керек. Таным процесінде ен басты рѳлді Декарт рационалдық (акыл-ой) танымга береді де, ол аркылы адамдар сезімдік түйсінулер бере алмайтын табиғаттың сыры мен мэнін ашуга мүмкіндік алады деп тужырымдайды. Декарт эрі карай ойын жалгастырып, акьш-ой сезімдік түйсінуге мұктаж емес, себебі рационалдык таным заттарды, кұбылыстарды “туа біткен 68
