өзгешелігімен көрінгендіктен кайталанбайды. Әрбірр халықтың өнері ұлттык пен жалпы адамзаттыктың осы диалектикасын бере алады. Нағыз жоғары өнердегі үлгжандылыкпен тутастығы аркылы көрінеді. Суреткердің ұлттық алғышартпен сипатталатын санасы белгілі бір әлеуметтік мүдделерге сай сынған күйінде жалпы адамзатгылыкты бейнелейді. Бұл ұлы туындылардың өз жаратушыларының тарихи шектеулі щеңберінен тыска шығып, ғасырлар бойы өз құндылығын сақтауға, өзге кұндылыктың бағдардағы жаңа дэуір адамдарының санасына еркін кіруге мүмкіндік береді. Әлемге деген кұндылыкты катынас түрлерінің бірі эстетикалык қатынас болып табылады. Әсемдік пен тұрпайылык, аскактык пен таяздык, трагедиялық пен комедиялыкты өнер мен нактылыктың касиеттерін бағалау мен тануды білдіреді. Бұл бағалау кұндылықтык мәнге ие эстетикалык катынастың объектін игерудің жалғыз мүмкін болатын тәсілі болып табылады. Табиғатты эстетикалык игеру процесінде адам табиғи-биологиялык та, әлеуметтік те жан болып есептеледі. Жэне табиғатта оған оның физиологиялык өміркамы үшін кажетті нәрсе ғана бағалы емес, оның элеуметтік болмысымен 293
байланысты нэрселер де кұнды. Өйткені адам табиғатты өз өмірімен, өз кайғысы жэне куанышымен пайымдай отырып, оны адамдандырады. Акындар, суретшілер, музыканттар, философтар табиғаттан үйлесімділік іздейді. Жэне үйлесімділіктегі, ырғактағы, мақсаттылыктағы, заңдылыктың көрінісіндегі эстетикалык кұндылыкты теріске шығаруға болмайды. Мәселе оның нені білдіретіндігінде.
