4.13.Ортопедиялық стоматологияда қолданылатын балауызкомпозициялары Ортопедиялык, стоматология қажетіне арналған медициналық өндірісте шығарылатын балауыз қоспалары құрамы және қасиеті жағынан қолданылуына байланысты эр түрлі болады (таблЛО).Бұл қасиеттеріне балқу температурасы, жүмсаруы, қаттылығы, серпім-ділігі, иілімділігі, тұтқырлығы және басқалары жатады. Балауыз-дық және балауыздар композициясының ерекшеліктері олардың жоғары дәрежедегі термиялық коэффициентінің ұлғаюы немесе сығылуы сияқты жағымсыз қасиеттерінін, болуынан байқалады. Балауыздын, жылу өткізгіштігі темен болғандықтан, суытқан кезде бірінші сыртқы қабаты қатып, ішкі қабаты жұмсақ күйінде болады.
Бүндай жағдай балауыздын, .кейбір бөліктерінде ішкі кернеудің пайда болуына әкеліп соғады. Ішкі кернеу, жасалған конструкция-лардың қалыптарын езгертіп, модельдердің дәлдігін бүзады. Бала-уызда пайда болған кернеуді жайлап қыздыру арқылы жоюға болады. Жоғарыда келтірілген кейбір келеңсіз жайларды модельдеу кезінде еске ұстап, әрбір балауыздын, композициясын қолдану барысында олардың қасиеттерін білген абзал.
Жабысщк, балауыз. Tic протездерін жасау барысында олардың әр түрлі бөліктерін бір-бірімен уақытша желімдеп байла-ыстыру үшін жабысқақ балауыз қолданады. Ол цилиндр тәріздес, үзындығы 82 мм, диаметрі 8,5 мм, қоңыр түсті таяқша. Жабысқақ балауыздын, қүрамы (%):
№1 рецепт: №2 рецепт:
қарағай шайыры - 7 бал ара балауызы (ағартылған) - 66
бал ара балауызы - 25 қарағай шайыры - 17
монтан балауызы - 5 дамар резеңкесі - 17
Балқу температурасы +65 - +70°С. Жанған кезде күл қалмай-ды.
4.14 Балауыз композициялары
туралы
мағлұмат.
Балауыз композиция-ларының аты мен қолданылуы
Қоспаның сапалық жэне сандык қүрамы
Шыгарылатыі түрі
і Қасиетінің ерекшеліктері жөне қолдану
Т9СІЛІ
Негіздік тіс техникалық балауыз. Алмалы-салмалы протездердін, не-гізін модельдеуге,арнайы үлгілік қасыктар жасауга,негіздергС окклю-зиялық білік жасауға, протездерге жасанды тісті орналастыру кезінде қол-данылады.
1. парафин-78%, бал ара оалауызы-22%, бояу-0,004%
2. парафин-88% бал ара балауызы-4%, синтетикалық цс.тезйн-8%, бояу - 0,002%
3. парафин - 80,4%, бал ара балауызы-4%, синтетикалык балауыз-3,5%, карнауб балауызы-1%, дамар резен.кесі-1%, бояу - 0,1%
көлемі 170*80* 13 мм пластина
балқу температурасы +50-+6ЭС, жүмсару температурасы +36-+40С. Негізінен пре-стеу тәсілі қолданылады
Көпір тектес протезді мо-дельдсуге арналган балауыз. Көпір тектес протез-дердің аралық бөлігін модельдегенде, қаптама жасау кезінде тістіц ана-томиялык, қалыбын қалпына келтіру кезінде қолданылады.
балқу температурасы +60-+75С. Қатқан-нан кейінгі шө-гу көлемі 0,1%. Балауыздыц иілімділігі темен, бірак қы-рылуы жақсы.
Бюгель жүмыстарына арналган балауыз. Доғалы жене шиналы протездер, кламмерлер және басқа күрделі қалыптарды алу кезінде қолданылады.
1. парафин - 29% бал ара балауызы-65%, карнауб бала-уызы-5%, бояу -0,02%
2. парафин -78% бал ара балауызы-22%, бояу - 0,0004%
таяқша дөңгелек пластина қалыпты (пласти-наның қалыңды -ғы 0,4, 04 мм
балку температурасы +58-60С. Бюгель протезі-нің бөлшектерін стандартты фор-мадент атты қа-лыпқа балкыган балауызды қүй-ып алады (бірін ші рет). Екін
3. парафин - 10%
ші рецептегі ко-
бал ара балауызы-
мпозиция жүм-
60%, монтан
сартылып мо-
балауызы-30%
дельге салына-
ды да саусақ-
тармен басыла-
ды.
Микропротез дайындауда
1. парафин - 88% түрлі
Балку
қолданылатын балауыз -
бал ара балауызы- түсті 5%, карнауб балау- таяқша-
температурасы
ловакс. Микропротезді
+60С, қатқаннан
штифті, жартылай қапта-
ызы-5%, синтетика- лар
кейінгі көле-
маларды модельдеуге
лық церезин 2%,
мініц шөгуі
қолданады.
бояу - 0,006%
0,15%,
қаттылыгы жо-
2. парафин - 10%
гары, жақсы
бал ара балауызы-
қырылады. Ла-
70%, монтан балауы-
вакс балауыз
зы-20%, бояу -
композициясы-
0,004%
ның жүмсару
температурасы
+55-+60С ,+37С
температурада
қатаяды.
і
4.15. Қалыптық материалдар. Кептеген құймалардың құю кезіндегі сапасы мен қасиеті әр түрлі факторларға құйылған металдар мен құймалардың қасиетіне, құюға дайындалған қалыптый, дөлдігіне және бұл қ^лыптарды қолданудың технологиясын жетік білуге байланысты. Жасалынган модель бойынша дәл құйылған зат алу үшін қалыптық материал керек.
Қалыптық массаларды (қоспаларды) басты және көмекші деп бөледі. Басты деп, оның (массаның) қасиетіне, құйылатын қалып-тын, сапалық көрсеткіштерінің тәуелді болуын айтады. Олар қалыптың негізін құрайды және құйылатын материалмен жана-сады. Әдетте отқа төзімді қалыптарды дайындағанда екі қалыптық массалар қолданылады: бірі қалыптың ішкі бөлігінде құйылатын қуыстық қабаты ретінде, еқіншісі опоканың қалған беліктерін толтыратын зат есебінде пайдалынады. Бірінші - әшекей (облицовочный) қабатына жоғары талап қойылады.өйткені құйылған құйманын, сапасы оның структурасына,қасиетіне тәуелді. Екінші қоспа толтырғыш деп аталады. Кемекші материалдарға негізгі қалыптық материалға арнайы қасиет беріп, қалыпты бекітетін заттарды жатқызады.
Отқа төзімді қоспалардың негізгі компоненті ретінде көбінесе кварц тотығы және оның басқа түрлері қолданылады. Үнтак, тәріздес отқа төзімді материалдардан құйма қалып жасау үшін сұйық немесе иілімді байланыстырғыш материалдармен
араластырады. Байланыстырғыш заттардыц түрлеріне қарай барлық қалыптық материалдар силикатты, сульфатты (гипсті) және фосфатты деп бөлінеді.
Осындай материалдардың бірі гипс. Ол гипсте реактивті өзгерістер жасамайтын, салқын немссе сәл жоғарылатқан температурада қүйылатын материалдар үшін қальга ретінде қолданылады.
Силикаттық қалыотык. материалдар тот баспайтын және хром-кобальт құймаларынан сапалы құйма алу ушін қойылатын барлық талаптарға сай. К,алыптық материалдардың негізінен келесі қасиеттері болу қажет 1) қатаю уақыты 7-10 минут; 2) құймамен әрекетке (фосфор, күкірт және т.б.) түсіп, сапасын төмендетпеуі; 3) құймаға жабыспауы; 4) жоғары дисперсті ұнтактан тұрып құйылған заттың беткі қабатының тегіс болуы; 5) қуысты қабат түзіп, қалыпқа балқыған металл күйған кездегі түзетін газдарды сіңіріп алуы; 6) қыздырғанда шатынамауы; 7) қүйылған қүйманың көлемінің шөгуіне сай, қатқаннан кейінгі көлемінін, ұлғаюы; 8) қүйылатын температурада жеткілікті мықтылығының болуы;9) адам жұмыс істегенде зиянсыз болу.ы.