Оқулық Сараптамашыға ескерту!

Дрозофила дене түсінің тұқым қуалауына сандық талдау жасаудың нәтижелері

жүктеу/скачать 13,22 Mb. бет 35/123 Дата 03.12.2023 өлшемі 13,22 Mb. #132872 түрі Оқулық

Бұл бет үшін навигация:

• Шыбындар саны Сұр қара барлығы
• Тәуелсіз дәрежелер саны (П) Ықтимал (Р) 0,99
• Тышқанда жүн түсінің тұқым қуалауы 1. Р қара х қара 2. Р сары х сары ↓ Ғ 1 ↓ Ғ 2 сары қара ↓ қара Шешуі
• Жауабы
• Бақылау есептері: 1.

Дрозофила дене түсінің тұқым қуалауына сандық талдау жасаудың нәтижелері Шыбындар саны Сұр қара барлығы Аналық іріктеме барлығы Аталық іріктеме барлығы Ғ1--------------------- барлығы F2 78 18 96 Нақты ажырау – студенттердің алған нәтижелері (О) Болуға тиісті қатынас 3 1 Теория жүзінде болуға тиісті ажырау (Е) 72 24 96 (О-Е) +6 -6 0 n=1 (О-Е)2 36 36 72 Х2 = n = 1 P >>0,05 0,5 1,58 Х2=2,10 Нақты ажырау студенттердің алған мәліметтерінің жиынтығы (О) 1199 385 1584 Болуға тиісті қатынас 3 1 4 Теория жүзінде болуға тиісті ажырау (Е) 1188 396 1584 (О-Е) 11 -11 0 n=1 (О-Е)2 121 121 242 n = 1 P >>0,05 0,10 0,31 0,41 Нақты ажырау студенттердің алған Ғт мәліметтерінің жиынтығы (О) 66 504 58 486 124 990 Болуға тиісті арақатынас І І 2 Теория жүзінде болуға тиісті ажырау Е 485 485 990 (О-Е) +9 -9 0 n=1 (О-Е)2 81 81 Х2 = 0,32; n=1 P›› 0.05 0,16 0,16 0,32 Т*– талдаушы шағылыстыру 5-кесте ФИШЕР КЕСТЕСІ Тәуелсіз дәрежелер саны (П) Ықтимал (Р) 0,99 0,95 0,90 0,75 0,50 0,25 0,10 0,05 0,025 0,01 1 2 3 4 5 0,000 0,02 0,11 0,30 0,55 0,00 0,10 0,35 0,71 1,15 0,02 0,21 0,58 1,06 1,61 0,10 0,58 1,21 1,92 2,67 0,45 1,39 2,37 3,36 4,35 1,32 2,77 4,11 5,39 6,63 2,17 4,16 6,25 7,78 9,24 3,84 5,99 7,81 4,49 11,07 5,02 7,38 9,35 11,14 12,28 6,63 9,21 11,34 13,28 15,09 Бақылау сұрақтары: Гибридологиялық талдау әдісінің ерекшеліктері. Моногибридті шағылыстырудағы тұқым қуалау заңдылықтары. Моногибридті шағылыстыру нәтижелеріне талдау жасаған кезде Мендель ашқан тұқым қуалау заңдары. Гаметалардың тазалығы гипотезасының цитологиялық негіздері. Ажыраудың цитологиялық негіздері. Аллельдер, олардың өзара әрекеттесу типтері: доминанттылық, толық емес доминанттылық, кодоминантылық, көптеген аллелизм. Анализдеуші шағылыстыру және оның генетикалық анализ үшін маңызы. Адамдағы қан топтарының тұқым қуалауы. Генетикалық есептер шығару. 1-есеп Екі қара түсті тышқанды өзара шағылыстырғанда ұрпағы ылғи қара түсті, ал екі сары түсті тышқанды өзара шағылыстырғанда ұрпағының қара, сары түсті болған. Мұны қалай түсіндіруге болады? Сіздің пікіріңіздің дұрыстығын тексеру үшін қандай шағылыстыру жүргізу қажет. Сіз қандай нәтиже күтесіз? Берілгені: Тышқанда жүн түсінің тұқым қуалауы 1. Р қара х қара 2. Р сары х сары ↓ Ғ1 ↓ Ғ2 сары қара ↓ қара Шешуі: Қара тышқандарды шағылыстырғанда ұрпағы түсінің біркелкі болуы, олардың генотипі бойынша гомозиготалы екенін көрсетеді. Сары тышқандарды шағылыстырғанда белгілердің ажырауы олардың гетерозиготалы екенін білдіреді. Белгілер ажырауының 2:1 қатынаста болуы, олар моногенді тұқым қуалайтынын, сары белгінің қара белгіден басым екенін, ұрпағының сары түстісінің өлуі генотипі АА екенін, сары белгілердің А : а, сонда ұрпағының генотипі АА, генотипі Аа болған. Мұның дұрыстығын анықтау үшін сары тышқанды қара тышқанмен шағылыстырады, сонда ұрпағының сары және қара болуы тиіс. Жауабы: Тышқандар жүні түсінің тұқым қуалауын бір ген анықтайды. Сары түс доминантты (АА) летальды әсер береді. Қара түс сары түске қарағанда рецессивті. 2-есеп. Селекциялық станцияда роза тәрізді айдарлы және жай айдарлы тауықтар арасында бірнеше шағылыстыру жүргізген. Осы шағылыстырулардан 117 роза тәрізді айдарлы ұрпақ алынған. Бірінші ұрпақ тауықтарын өзара шағылыстырғанда 146 роза тәрізді және 58 жай айдарлы алынған. Ғ1 ұрпақ тауықтарын жай айдарлы қоразбенен шағылыстырғанда, 790 роза тәрізді және 798 жай айдарлы тауықтар алынған. Белгілер қалай тұқым қуылайды? Ғ1 ұрпақ будандарының және ата-аналық тауықтардың генотипін анықтау керек. Берілгені: Тауықтарда айдар пішінінің тұқым қуалауы: Р роза тәрізді х жай айдарлы ↓ Ғ1 117 роза тәрізді х жай айдарлы ↓ ↓ Ғ2 146 роза тәрізді Ғ2 790 роза тәрізді Жауабы: 1. Бірінші ұрпақта будандардың түсінің бірдей болуы олардың ата-анасы – гомозигота. 2. Ғ2 ұрпақта белгілердің екі класқа ажырауы белгілер моногенді тұқым қуалайды. Енді ажырау кезінде бір гаметаның үйлесу мөлшерін табамыз – 204 : 4 = 51. Тәжірибедегі белгілердің ажырауы 146 : 51 = 1,1 тең немесе 3 : 1 қатынасында Х2 әдісімен тексергенде моногенді ажырау (3 :1) екені дәлелденді (Х2 = 1,28; Р > 20). Аллельдерді белгілейміз. А - роза тәрізді; а - жай. Ата-аналық тауықтардың генотипі АА және аа. Ғ1 ұрпақтың буданының – Аа. Талдаушы шағылыстыруда – Ғ1 ұрпақты рецессивті гомозиготалы аталықпен шағылыстырғанда белгілердің ажырауы 1 : 1 қатынасында (Х2 = 0,065 ; Р > 0,70) Жауабы: Тауықтар айдарының пішіні бойынша роза тәрізді пішінді айдарлы белгі жай айдарлығына қарағанда басымдылық көрсетеді. 3-есеп. Анасының қан тобы – О, әкесінің қан тобы – В. Олардың балаларында анасының қан тобы беріле ме? Әкесі мен анасының генотипі қандай? Берілгені: Адам қан топтарының тұқым қуалауы. Шешуі: Қан тобы – О адамдардың генотипі – J0 J0. Сондықтан анасының генотипі – J0 J0. Қан тобы – В адамдардың генотипі Jв Jв немесе Jв J0. Жауабы: Балаларында анасының қан тобы тұқым қуалайды, егер әкесінің қан тобының генотипі Jв J0 болса. Берілгені. Адам. Туа берілген қант диабет ауруының тұқым қуалауы. Туа берілетін қант диабеті ауруы – аутосомдары – рецессивті тұқым қуалайтын d-гені анықтайды. Бұл белгінің көріну-көрінбеуі (пенетрантность) әйелдерде 90%, еркектерде 70%. Осы ген бойынша ата-анасы гетерозиготалы болған жағдайда отбасында сау және ауру балалардың туу ықтималдығын анықтаңдар. Шешуі: 1. Ата-анасы гетерозиготалы (Дd х Дd) жағдайда ауру бала тууының ықтималдығы (25%) тең. Дегенмен аурудың көрінуі толық емес. Әйелдерде 90%. Өмірге аналық жыныстың туу ықтималдығы ( = 50%), ал диабет ауруы тұқым қуалауы бір-бірінен тәуелсіз үрдіс. Сонда диабетпен ауру қыздың туу ықтималдығы (0,25 х 0,9 х 0,5) х 100 = 11,25 % теңдеуге тең. 2. Ер адамдарда аурудың көрінуі 70%. Мұнда да ұл баланың өмірге келуі ( = 50%) және диабеттің ұрпаққа берілуі тәуелсіз. Сонда диабетпен ауыратын ұлдың дүниеге келуі (0,25 х 0,7 х 0,5) х 100% = 8,75% теңдеуге тең. 3. Сонымен ата-анасы гетерозиготалы отбасында диабетпен ауыратын ер баланың туу ықтималдығы мына төмендегіше: 11,25 % + 8,75 % = 20 % (25 % емес) тең. Басқа балалары (генотиптері ДД, Дd – 75% және dd – 5%) сау болып, 80% құрайды. Бақылау есептері: 1. Қой көзді жігіт көк көзді қызға үйленеді. Олардан 8 қой көзді балалар туады. Егер белгі бір генмен анықталатын болса, осы отбасының барлық мүшелерінің генотипі қандай? 2. Селекционер қызанақтың 1000 тұқымын алған. Осы тұқым өсіп шыққан қызанақтың 242-сі аласа бойлы, қалғаны қалыпты бойлы болған. Өсімдіктің бойының тұқым қуалауын, осымен қатар тұқымы жиналған фенотипі мен генотипін анықтаңдар. 3. Перзентханада бір түнде қан тобы О, А, В және АВ төрт сәби дүниеге келген. Төрт ата-аналық жұптың қан топтары: І-жұп О және О, ІІ-жұп АВ және О, ІІІ-жұп А және В, ІV-жұп В және В. Туылған 4 сәбиді өзінің ата-анасына бөлуге болады. Мұны қалай жасау керек? Балалардың және барлық ата-аналардың генотипін анықтаңдар. 4. Егер анасының қан тобы А, ал баланың қан тобы В болса, әкесінің қатынасы жоқ екенін дәлелдеуге бола ма? Егер әкелерінің қан топтары О және АВ болса. Дәлелдеп беріңіздер. 5. Отосклероз ауруы аутосомды-доминантты белгі ретінде тұқым қуалайды. Осы аурудың адамдарда көріну ықтималдығы 30 пайыз. Осы отбасында сау және ауру балалардың тууының ықтималдығын анықтаңдар, егер ата-анасының екеуі де осы ген бойынша гетерозигота болса. 6. Адамда альбинизм аутосомды-рецессивті белгі ретінде тұқым қуалайды. Ата-ананың бірі альбинос, екіншісі сау отбасында әртүрлі жұмыртқалы егіздер өмірге келген. Егіздердің осы ауру бойынша біріншісі – сау, екіншісі – альбинос. Келесі баласының альбинос болып туылу ықтималдығы қандай? 7. Анасының қан тобы О, әкесінің қан тобы АВ. Олардың балаларында шешесінің қан тобы тұқым қуалай ма? Егер тұқым қуаласа, қандай ықтималдықпен, ал қуаламаса неге? жүктеу/скачать 13,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу: