22
1.4 Тектоника
Оңтүстік Маңғыстау ойыстары жүйесінің солтүстік қанатына жататын
Жетібай-Өзен тектоникалық баспалдағының шектерінде қазіргі уақытта
біршама құрылымдар шоғырлары айқындалған, олармен мұнай және газ
кен орындары байланысты. Олардың қатарына Өзен, Жетібай,
Қарамандыбас, Теңге, Тасболат, Асар, Оңтүстік Жетібай, Ақтас, Шығыс
Жетібай кіреді.
Солтүстігінде Өзен құрылымы оңтүстік – шығыс антиклиналь
аймағымен шектеседі, олардың арасында жіңішке Қызылсай ойысы жатыр,
солтүстік қанатта жыныстардың құлау бұрышы 3?. Жыныстардың құлау
бұрышы 5-6? болатын оңтүстік бөліктің қатпары да осындай жіңішке
ойыспен Теңге көтерілуінен бөлінеді (1.3-сурет). Ауданның батыс бөлігінде
Өзен қатпарының периклиналі үлкен емес белес арқылы Қарамандыбас
құрылымымен жалғасады. Ауданның шығыс бөлігінде, Түнқарақшы
ойпатының шығыс шегінде Өзен көтерілуі күрт төмендейді. (қосымша А
қараңыз).
Өзен кен орны ірі брахиантиклиналь қатпарына жатады, оның
өлшемдері 9х39 км. Қатпар пішіні симметриялы емес. Оның күмбезі
шығысқа ығысқан, соның нәтижесінде шығыс периклиналь қатты созылған
солтүстік-батыс периклиналге қарағанда қысқа. Оңтүстік қанат шамалы
тіктеу. Мұнда XIV горизонттың жабыны бойынша құлау бұрышы 6–8?.
Қатпардың солтүстік бөлігі біршама жайпақтау. Солтүстік қанаттың батыс
жартысында XII горизонтың жабыны бойынша құлау бұрышы 1- 3
о
.
Құрылымының батыс бөлігінде мұнай кеніштері бар күмбездер
ерекшеленеді: Солтүстік – батыс және Парсымұрын.
Өлшемдері үлкен емес Парсымұрын күмбезі Өзен құрылымының
оңтүстік қанатын күрделіндіреді. XVIII горизонттың жабыны бойынша
көтерілу амплитудасы 30 метрге жетеді, және соңғы 1300 м тұйық изогипс
бойынша құрылым өлшемдері 2.9-0.9 км. Солтүстік-батыс күмбез
Өзен құрылымының солтүстік қанатын күрделілендіреді. 1300 м
изогипс бойынша көтерілу өлшемдері 3.5-2 км, амплитудасы 32 м.
Қатпар периклиналы де симетриялы емес. Солтүстік-батыс
периклиналдің оңтүстік бөлігінен басқа жағы төмендеген, өте жайпақ,
қатты созылған. Өзен қатпарының периклиналдық аяқталуы мұнда XIII
горизонт жабынында 1700 м изогипспен ерекшеленеді. Келесі изогипстер
Өзен және Қарамандыбас қатпарларын 58 скважина ауданында кішкене
ойпат арқылы тұтас көтерілімге біріктіріледі. Шығыс периклиналь ендік
бағытта созылған. Мұнда XIII горизонттың жабыны бойынша құлау
бұрышы 3-4
о
.
Құрылым өсінің ундуляциясы назар аударады, оның нәтижесінде
негізінен құрылымның ұзын өсіне тураланған күмбез тәріздес көтерілулер
қатары белгіленеді. Өзен көтерілуінің орталық бөлігіне Құмұрын күмбезі
23
кірігеді, онда да мұнай кеніштері бар. XIV горизонт жабыны бойынша
күмбез өлшемдері 10.8-4.5 км, амплитудасы 105 м.
Достарыңызбен бөлісу: