Еңбек физиологиясы. Физикалық жүктемелерге бұлшықеттің бейімделуі

20. Еңбек физиологиясы. Физикалық жүктемелерге бұлшықеттің бейімделуі.
Адаптация-организмнің құрылымдық және қызметтік элементтерінің қоршаған ортаның өзгермелі жағдайларына өміршеңдігін және бейімделуін қамтамасыз етеді. Адаптация негңзңнде нейрогуморальдық механизмдер жатыр, олар бұлшықет және бұлшықет топтарының қызметіне әсер етеді. Бұлшықеттердің физикалық белсенділікке бейімделуі күрделі және динамикалық процесс. Бұл жаттығулардың немесе физикалық белсенділіктің жоғарылауына жауап ретінде пайда болады және бұлшықеттердің күшеюіне, төзімділігіне және жаңа талаптарға бейімделуіне мүмкіндік береді.
Жаттығу процесінде бұлшықеттер стресске ұшырайды, бұл миофибрилдерде (бұлшықет талшықтарының шағын аудандарында) микротраумаларға әкеледі. Бұған жауап ретінде дене бұлшықеттердің қалпына келуіне және жоғары талаптарға бейімделуіне мүмкіндік беретін бірқатар бейімделу механизмдерін іске қосады:
1. Бұлшықет гипертрофиясы: жаттығудың әсерінен бұлшықет талшықтарының өсуі байқалады, бұл олардың көлемінің ұлғаюына әкеледі. Бұл бұлшықеттерге көбірек күш шығаруға мүмкіндік береді.
2. Күш пен төзімділіктің артуы: дене белсенділігіне жауап ретінде бұлшықет талшықтарының синхрондалуын жақсартады, олардың жүйке жүйесінің сигналдарына сезімталдығын арттырады және бұлшықеттердегі энергия процестерін жақсартады, бұл оларға көбірек күш шығаруға және оны ұзақ уақыт ұстауға мүмкіндік береді.
3. Дәнекер тіндерді нығайту: физикалық белсенділіктің жоғарылауы дәнекер тінінде коллаген түзілуін ынталандырады, бұл оны берік және жарақатқа төзімді етеді. Бұл бұлшықет зақымдану қаупін азайтады.
4. Үйлестіру мен тепе-теңдікті жақсарту: жүйелі жаттығулар бұлшықеттер мен жүйке жүйесі арасындағы байланысты жақсартуға мүмкіндік береді, бұл қозғалыстарды дәлірек және тиімді басқаруға және тепе-теңдікті сақтауға мүмкіндік береді.
5. Энергетикалық жүйенің бейімделуі: дене белсенділігі митохондрия көлемінің ұлғаюына ықпал етеді (энергия алмасу процестеріне жауап беретін жасушаның негізгі органеллалары), бұл энергияны тиімдірек пайдалануды және бұлшықеттер үшін негізгі энергетикалық "отын" АТФ өндірісін қамтамасыз етеді.
Жалпы, бұлшықеттердің физикалық белсенділікке бейімделуі бұлшықет жүйесінің төзімділігін, күшін, үйлестіруін және беріктігін жақсартуға мүмкіндік береді. Дегенмен, оңтайлы нәтижеге қол жеткізу үшін жаттығу бағдарламаларын дұрыс жоспарлау, жаттығудан кейін жеткілікті демалу мен регенерацияны қамтамасыз ету және әр адамның жеке ерекшеліктері мен мақсаттарын ескеру маңызды.