1.3.2.3. Үнді дауыссыз дыбыстар Қазақ тіліндегі үнді дауыссыз дыбыстардың
құрамы төмендегідей: М, Н, Ң, Р, Л, Й, У. Бұлар
қазақ тіліне тән төл дауыссыз дыбыстардың қата-
рына жатады. Үнді дауыссыз дыбыстардың бэріне
ортақ белгі - дауыстың мол қатысуы. Басқаш а
айтқанда, үнді дауыссыз дыбыстардың жасалу-
ына дауыс желбезегі мол қатысады, мол тербе-
леді. Үнді дауыссыздарды ұйыстырып отыратын
бірегей белгі осы болып табылады.
М дауыссыз дыбысы Жасалымы: 1. М дауыссыз дыбысы қос ерін арқылы
жасалады. Ж асалу орнына қарай ерін-ерінді да-
уыссыз болып табылады.
2. М дауыссыз дыбысы қос (астыңғы және
үстіңгі) еріннің тоғысуы арқылы жасалады. Ж а-
салу тәсіліне қарай тоғы сыңқы дауыссыз дыбыс
болып табылады.
3. М дауыссыз дыбысын айтқанда дауыс
желбезегі мол тербеледі, яғни мол қатысады. Да-
уыс қатысына қарай үнді (тербелімді) дауыссыз
дыбыс болып табылады.
Жасалым белгілері: ерін, тоғы сы ңқы , үнді
дауыссыз дыбыс.
Н дауыссыз дыбысы Жасалымы: 1. Н дауыссыз дыбысы тілдің ұшы мен күрек
тіс-қы зы л иектің шегарасы арқылы жасалады.
Ж асалу орны на қарай тіл ұшы дауыссыз болып
табылады.
2. Н дауыссыз дыбысы тіл ұш ыны ң күрек
тіс-қы зы л иек ш егарасымен тоғысуы арқылы
жасалады. Жасалу тәсіліне қарай тоғысыңқы да-
уыссыз дыбыс болып табылады.
3. Н дауыссыз дыбысын айтқанда дауыс
желбезегі мол тербеледі, яғни мол қатысады. Да-
уыс қатысына қарай үнді (тербелімді) дауыссыз
дыбыс болып табылады.
Жасалым белгілері: тіл ұшы, тоғы сы ң қы ,’
үнді дауыссыз дыбыс.
Ң дауыссыз дыбысы Жасалымы: 1.
Ң дауыссыз дыбысы тіл арты мен тілшік
арқылы жасалады. Жасалу орнына қарай тілшік
дауыссыз болып табылады.
