П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


Михаэлис деген бір білімді кісімен, қазақ ғұрпындағы қағидаларды ж ию ға елге шықкан Гросс



Pdf көрінісі
бет621/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   617   618   619   620   621   622   623   624   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

    Бұл бет үшін навигация:
  • Кіші
Михаэлис деген бір білімді кісімен, қазақ
ғұрпындағы қағидаларды ж ию ға елге шықкан
Гросс деген екеуімен Абай таныс болған.
Бұлар
Абайдікіне конакка келіп кетіп жүрген
(Байтұр- 
сынов). 
Бір жылы жолдасым
Рақымберді колға
түсіп калып, соны іздеп ж алғыз шыктым.
О сын- 
дағы “бұлар” есімдегі “ М ихаэлис” , “ Гросс” де- 
ген, “с о н ы ” есімдігі 
“ Рақы м берді” деген зат 
есім сөздердің орны на қолданылып тұр.
2) Сілтеу есімдіктері сын есім сөздердің ор- 
нына жұмсалады. 
Кіші үйдің боз інгені бүгін тағы
олді. М ойнактан
ол үй енді таза болды
(Аймау- 
ытов).
3) Сілтеу есімдіктері сан есім сөздердің ор- 
ны на қолданы лады . 
Копия а лу үшін болыстың
аулына Сәрсенбай, Дүйсебектер бірнеше мэрте бар-
са да, әр т үрлі себептер айтып бермей жүргенде,
он бес күн өтіп кетті.
Бұл күндердің ішінде арыз
бойынша начальниктен жоғарыда айтып өткен
к а ға з да келіп к а лға н еді
(Дулатов).
4) Сілтеу есімдіктері есімдік сөздердің орны- 
на қолданы лады . 
Әңгімедегі пікір
не нәрсе тура-
лы болса,
сол нәрсе шығарманың такырыбы бола-
ды
(Байтұрсы нов). 
Әйтсе де Қарткожаның бірде-
м есі жетпей тұрғандай болады,
бірдемені
іздейді де тұрады.
Ол іздегені калада емес, дала-
да тәрізді көрінеді
(Аймауытов) дегенде, “со л ” 
есімдігі, “ н е ” деген сұрау есімдігі, ол есімдігі 
“бірдем ені” деген белгісіздік есімдіктерінің ор- 
нына ж ұмсалып тұр.
5) Сілтеу есімдіктерінің жеке етістік сөздер 
орны на қолданы лу дағды сы кездеспейді. Бірақ 
сілтеу есімдіктері түгел бір сөйлемнің және онда- 
ғы берілген әрқилы ойларды ң, іс-әрекеттердің 
орны на қолданы лғанда, ондағы ауыстырылып 
алмасатын мағыналардың жетекші мәні сол етістік 
сөздердің бойы на топталады. 
Әуезе (әңгіме) акын
айтканынан өткен уакиғаның әңгімесін естиміз,
айтыс-тартыста уакиғаны біреудің айтканынан
есітіп білеміз, көзбен көріп те білеміз. Әуезе м ен
айтыс-тартыс арасындағы зор айырыс


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   617   618   619   620   621   622   623   624   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет