П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет631/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   627   628   629   630   631   632   633   634   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

6.2.5. Жалпылау есімдіктері
Жалпылау есімдіктері деп белгілі бір заттар
мен құбылыстардың жиынтығына немесе толық
қамтылуына нұсқай айтылатын жинақты - жал-
пылау мағынадағы создерді айтамыз. 
Олар кем 
дегенде екі заттың немесе толып жатқан біркелкі 
не әрқилы заттар мен құбылыстардың жиынты- 
ғы н жалпылай корсете алатын сөздер болып ке- 
леді. 
Қазақ пайдаланып отырған шөп шабатын,
киім тігетін машиналар, соқа-сайман, арба-шана,
киім-кешек, ыдыс-аяқ -
бәрі дезавод, фабрикалар-
да істеліп шыққан
(А.Байтұрсынов). 
Уақыт хан-


ЕСІМ ДІК
491
ның да, қайыршының да,
баршаның әміршісі ғой
(Исабеков). 
Бекетт і дендеп өткізген, әйелдерге
тамакты әзірлеткен, кілем, ыдыс, сайман,
бар жаб-
дықтың
бәрін т апкан сол
(Аймауытов).
Ж алпылау есімдіктерінің ішінен “бәрі” сөзі 
атау формада субстанциялы қ ұғымды білдіреді 
де, басқалары өзінің негізгі ф ормасында қолда- 
ны лғанда атрибуттық ұғымды білдіреді. 
Қазак-
тың
бар мүңы сиезде түрған жок
(Дулатов). 
Жа-
сынан ғы лы м ға кұмар,
барлық ғұмырын туған
отанының т абиғат һэм тұрмысын үйренуге
ж ұмсаған
(Дулатов). 
Бұл кеш ж алғыз казактар-
ға емес,
барша келген адамдарға, бір түрлі көңілді
көрінген
(Дулатов).
Тәуелдік жалғауларының үстемеленуі арқы- 
лы ж асалы нған кейбір ж алпы лау есімдіктері 
субстантивтік мәнде қолданылады. 
Бір жүрттың
қайдан тарауы, ону-өсуі, рэсімі, мінезі, тілі, әдебие-
ті - осының һэр кайсысы тарих мүшелері,


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   627   628   629   630   631   632   633   634   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет