П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет632/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   628   629   630   631   632   633   634   635   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

барлы-
ғын жинағанда, сол жұрттың тарихы...
(Дула- 
тов). 
Бір пулемет, канша ат-арба, канша киім, кан-
ша акша -
баршаларын олжа кы лған
(Аймауы- 
тов).
Ал, 
бүкіл, бүтін, күллі, тамам 
жалпылау ес- 
імдіктері тек атрибутивтік қалыпта қолданыла- 
ды. 
Бүкіл жүрттың яки жеке адамдардың істеп
жүрген істерінің бэрі дұрыс бола бермейді
(Дула- 
тов). 
Тамам казақ малын шаңыракка есеп кылса,
бір шаңыракка 20 ат есебі м а л казынасы келеді
(Дулатов).
Ж алпылау есімдіктері сөйлемде қолданылу 
ретіне қарай сөз түрлендіруші грамматикалық 
формаларды қабылдайды. Бірақ ол заңдылықтар 
жалпылау есімдіктерінің барлы ғы на тән қасиет 
емес. М әселен, тәуелдік жалғаулары 
бар, бар-
лық, барша, бәрі 
сөздеріне ортақ тәуелдеу түрінде 
ғана болмаса, жекеше түрінде жалғанбайды.
МыһЪу қымбатшылык
баршамызға м а ғлү м
(М.Дулатов). 
Бәрің де ойнауға келдіңдер ғой
? (Ай- 
мауытов). 
Ү^Аздың эке-шешесі, туысқандары,
бәрі
шүбырып ере келеді
(Дулатов).
Ал атрибутивтік мәндегі 
бүкіл, күллі, тамам
есімдіктері тәуелденбейді.
Ж іктік жалғаулары жалпылау есімдіктеріне 
мүлде жалғанбайды. Ж алпылау есімдіктерінің 
ішінде тек субстантивтенген түрлері ғана тәуел- 
деніп барып септеледі. Ол септелудің жүйесі тәу- 
елдеулі зат есім сөздер жүйесімен бірдей болып 
келеді.
Ж алпылау есімдіктері сөйлемде негізінен 
анықтауыш қызметінде жұмсалады. Ал субстан- 
тивтік мәнде қолданылғанда, бастауыш, толы қ-
тауыш қызметтерін атқарады. Бірақ жалпылау есім- 
діктері еш қаш ан пысықтауыш қы зметін атқар- 
майды.
6.2.6. Белгісіздік есімдіктері
Затгар мен құбылыстарды және олардың сан, 
сапа белгілерін, мекен, амал тағы басқаларын 
аны қ етіп аш ып айтпай, тұспалдап қана көрсе- 
тетін, я ғн и м ағы налары нақтылы түрде беріл- 
мей, белгісіз мәнде айтылатын есімдіктің түрі — 
белгісіздік есімдіктері деп аталады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   628   629   630   631   632   633   634   635   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет