П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет639/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   635   636   637   638   639   640   641   642   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ештеңесі кетпейді
(И сабеков). 
Мендей жігіттер жылда калаға, па-
раходка барып, пайда тауып келіп жүр ғой,
дәне-
месі кет кен жок...
(Аймауытов). 
Менен баска
ешкімі 
ж о/с(И сабеков).
Ал 
ешбір, бір де бір 
есімдіктері көпше түрінде 
ғана тәуелденеді. Мысалы:
I ж. 
ешбіріміз, б ір д е б ір ім із
II
ж. 
ешбірің 
б ір д е б ір ің
ешбіріңіз 
бір де біріңіз
III
ж. 
ешбірі 
бір де бірі
Болымсыздық есімдіктерінің септелу жүйесі 
де біркелкі болмайды. Субстантивтікеш кім, еш- 
теңе, ешнәрсе, дәнеңе, түк 
есімдіктері жекеше 
түрінде септік жалғауларының барлық формала- 
рын қабылдаса, көптік жалғауларын қабылдамай- 
тын болғанды қтан, көпш е түрінде септелмейді. 
Ал тәуелденген түрінде жекеше, көпше де болып 
септеле береді. 
Бүл күнде окудың керек екеніне
ешкімнің таласы жок
(Байтұрсы нов). 
Қартко-
жа
ешкімге тіл катпады
(Аймауытов). 
О да
түкке
сеп болмады
(Сонда). 
М ал бағу
жяйь/яешкімнен
үйренбей-ак, озіміз де білеміз деп жүр
(А.Байтұр- 
сынов).
Атрибутивтікешбір, ешқайсы, ешқандай, 
бір
де бір 
есімдіктері жай түрінде жекеше, копше бо- 
лып та септелмейді. Ал тәуелденген кезде жеке- 
ше түрінде ғана II-III жақтарда септеледі. 
Мысалы:
ж е к е ш е :
Атау 
ешбірің 
ешбірі
Ілік 
ешбіріңнің 
ешбірінің
Барыс 
ешбіріңе 
ешбіріне
Табыс 
ешбіріңді 
ешбірін
Жатыс 
ешбірінде 
ешбірінде
Ш ығыс 
ешбіріңнен 
ешбірінен
Көмектес 
ешбіріңмен 
ешбірімен
Болымсыздық есімдіктері әр уақытіа болым- 
сыз сөйлемдерде қолданылады. Ол сөйлемдердің




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   635   636   637   638   639   640   641   642   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет