жатыр, жүр
қалы п етістіктерінің жіктелуі арқы -
лы жасалады.
Ж арғақ шалбарының ызба бауы
салбырап, жүресінен отыр
(М үсірепов).
Оң жа-
ғы м да ер жүрек комиссарым Мадияр жатыр
(М ом ы ш ұлы ).
Көрінгенді қарғап, ауы лға бүйідей
тиіп бэйбіше жүр
(М айлин).
Н ақ осы ш ақты ң болымсыз түрі қалып етіс-
тікгерінің есімше тұлғасында к ел іп ,/-ған ,
-ген .../
жоқ
сөзімен тіркесуі арқылы жасалады.
Қарабай-
дың бүл келісін жай келіс деп ойлаған жоқ
(Әбілев).
Қалып етістіктеріне ж іктік ж алғауы тікелей
жалғаны п есімдерше жіктеледі.
Н ақ осы ш ақты ң жіктелуі:
жақ
жекеше
көпше
I
отыр-мын, тұрмын,
оты р-мыз, тұр-мыз,
жатыр-мын, жүр-мін жаты р-мыз, жүр-міз
II
отыр-сың, тұрсың.... отыр-сыңдар, тұр-
сыңдар...
отыр-сыз, тұр-сыз... отыр-сыздар, тұр-
сыздар...
III
отыр, тұр, жатыр, жүр (нөлдік тұлға)
ә) н ақ осы ш ақты ң күрделі түрі етістіктің
-а, -е, -й, -ып, -іп, -п
тұлғалы көсемше түрі мен
отыр, түр, жатыр, жүр
деген қалып етістіктерінің
көмекші етістік мәнінде тіркесінен жасалады.
Ол
шыдай алмай, қатты қиналып жатыр
(М үсіре-
пов).
Н ағим а т ам ақ асып, табаны жерге ти-
мей, жүгіріп жүр
(Ахтанов).
Қой қоздап, қойшы-
ларуы з ішіп жатыр
(Ж ансүгіров).
Қыстықтың
арғы шеті тиісті сыбағаларын алып жатыр
(М ом ы ш ұлы ).
“Большевик” деген созді Етікбай
да Үміт те естіп келе жатыр
(М айлин).
Күрделі н ақ осы ш ақты ң болымсыз түрі екі
түрлі жолмен жасалады.
а) қалы п етістіктерінің есімше тұлғасы нда
келіп
Достарыңызбен бөлісу: |