қ о й /ғо й , - д ы /- д і, -ты /-ті; 7. Қ омсыну мәнді демеуліктер:
екеш. 10.1.3.1. Сұраулық демеуліктер С ұраулы қ демеуліктер көбіне баяндауыш
құрамында келіп, сұраулық м ағы на береді.
а)
м а /м е , ба/ба, па/пе демеуліктері есім
сөздерге, үстеуге, етістіктерге тіркесіп қолданы -
лып, баяндауыш қызметіндегі сөз құрамында бо-
лады.
Ардақты атың шыққан қан майданда, Ата- м ас атағыңды таңдай бармаР. (Жамбыл).
Е, сендер ме? Сендер беріп жібересіңдер ме? (Әуезов).
-ға н ба еді, -ға н ба екен, -а м а екен, -ып па еді тұлғалы етістікгермен бірге жұмсалғанда, сұрау-
л ы қ демеулігі негізгі сөз бен комекш і соз орта-
сы нда қолданылады .
Бір сорды бір сорға қосқан- да ырыс туа ма екен? (М үсірепов).
Көрмеген қүқайы м ба еді? (Әуезов).
Тірі туысқан, өлі ару- ақты күңіренткен қылық осыдан шықпап па еді? (С онда).
Мынадай тілеу үстінде арман бола ма екен?!! (Сонда).
Сұраулық демеуліктері
м а /м е , ба/бе, па/пе баяндауыш қызметінде ж ұмсалған II ж ақ жіктік
жалғауымен қатар келгенде, түбір мен жалғау-
дың арасы на кірігіп кетіп,
мы /м і, бы / бі, пы/ пі болып өзгеріп кетеді.
Әуелі өзің қаруың қай- тарлық қартаюға жетемісің, жоқ п а і (Абай).
Өмірді өкінбестей қылықпен өткізіпсің бе? Жоқ, болмаса, не ғып откізгеніңді өзің де білмей қалып- пысың? (Абай).
Сен үйден шықсаң, адасып кетем деп қорқамысың? (М үсірепов).
Баяндауыш қы зметінде жұмсалған болжал-
ды келер шақ есімшеге тіркесіп лепті сөйлем құра-
мында да кездеседі.
Бүгінгі күні қазақ халқы қан- дай түрмыста түратынын, қалай еңбек ететінін
