л ы г р келген жағдайда (
кітапты оқыды) түрко-
логтардың ішінде әр түрлі көзқарастың бүдан 30
жылдай бүрын орын алғандығын проф. М .Бала-
қаев орынды ескерткен болатын. Әңгіме бүл
тәрізді конструкцияларды , әсіресе, ти ян ақты
түлғаға аяқталған басыңқы сыңары бар конст-
рукцияларды сөз тіркесі деп есептеу керек пе
немесе сойлемге жатқызу керек пе деген пікірге
тіреледі.
Проф. М.Балақаев оте дүрыс атап көрсетеді:
соз - тіл білімінің барлық саЛаларының нысаны
болып келеді, яғни лексикада лексема болса, мор-
ф ологияда сөз таптары ны ң бірі, синтаксисте
сөйлем мүшесі болады, тіпті фразеологияда түрақ-
ты тіркестердің компоненттердің қатарында қара-
луы занды. Бүған қоса айтарымыз: тілдік бір ярус-
ты ң о зі бір к о н с т р у к ц и я н ы ң , а й т а л ы қ ,
синтаксистік конструкцияның екі қызмет атқа-
руы мүмкін. Дәлірек айтқаңда, екі не одан көп
сөзден қүралатын конструкция оған қойылатын
талап түрғысынан сөз тіркесі де, сойлем де бола
беретінін мойындау қажет. Демек, сөйлемге тән
предикаттық, интонация болып жатса, сөйлем деп
тану керек те, жеке сөздердің байланысы болып,
сөйлем қүрауға, септігін тигізіп жатса, сөз тіркесі
болары ан ы қ.у ;
Байланйё^ың келесі деңгейінде сөз тіркесінің
қүрамындағы сыңарлардың екеуі де тиісті түлға-
лардың болуын қалайды:
менің қарындасым; қала-' ның көшесі; агаштың жапырагы т.с.с. Есімдікпен
келгенде, ол есімдіктің түсіп қалуы да мүмкін,
өйткені ол (есімдік) айтылмаса да, қай жақ, же-
кеше немесе көпше екені екінші сыңардың түлға-
сынан білініп түрады (
қарындасым; қарындасы- ңыз; қарындастарымыз), сондай-ақ жапырақтың
ағашта болатыны да белгілі, бірақ әрдайым олай
