П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет180/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   497
Ж А Қ С Ы
ХА БА Р 
БАР 
МА?
4 - с у р е т . Ш ы лау арқылы ж асалған сүраулы
сөй лем н ің интонаииялы к сызыгы
Сұрау есімдіктері арқылы жасалған сұраулы 
сө й л ем н ің и н то н а ц и я с ы сол есім д ік тер д ің
сөйлем дегі о рн ы н а қарай құбы лады . Сұрау 
есімдігі сөйлемнің басында тұрған жағдайда ол 
сөйлемде екі м ағы налы қ озек байқалады. Оның 
б ір ін ш іс і л о г и к а л ы қ а к ц е н т т е л г е н сұ р а у
е с ім д ігін д е б о л с а , е к ін ш іс і с и н т а г м а н ы ң
аяғы ндағы екпін түскен сөзден корінеді. Сұрау 
е с ім д іг і 
а р қ ы л ы
ж а с а л ғ а н
с ө й л е м н ің
интонациясыны ң жалпы контуры аяғы на қарай 
бэсеңдейді де, кең диапазонм ен ерекшеленеді. 
М ұндай ой екп ін і сұрау есім дігіне түсетін
сөйлемдегі мағыналық өзек эдетте негізгі тонның 
ең ж о ға р ы м ән ін е ие болады . С ө й л е м н ің
соңындағы оның екінші өзегі мол ұзақтылықпен 
беріледі. Сөйлем нің жалпы айтылу қарқы ны
орташа болады 
(5 -с у р е т ).
Қ Л Ш А І 1 
К Е А Е Т І Н
Н Д І ?
5 - с у р е т . Есім дік арқылы 
ж асалган сүраулы
сойлем нің интонациялы қ сызыгы
С ұраулы со й л ем д егі н егізгі л о г и к а л ы қ
м азм ұнға ие болатын сұрау есімдігінің орны 
өзгерсе, сөй лем н ің и н то н ац и ял ы қ суреті де 
озгеріп кетеді. Егер де сұрау есімдігі сөйлемнің 
а я ғ ы н д а б о л с а , м ұ н д а й с ө й л е м н ің ә у е н і 
мағыналық өзектегі соңғы буынға дейін котеріліп 
барып, шұғыл төмендейді. М ұндай сөйлем кең 
тоналды диапазонмен жоғары тоналды регистрде 
айтылады 
(6 -с у р е т ).
а т һ т ң ы з
к і м ?
6 - с у р е т . Есім дік аркылы ж асалған сүраулы
сөйлем нің интонациялы к сызығы
Күмәнді сұрақтарды ң интонациясы баяу 
қ а р қ ы н ға ж әне ш амалы интенсивтілікке ие 
болады. Оның тоналды диапазоны едәуір болып, 
орташа регистрде айтылады да, жалпы контуры 
к о т е р ің к і ж ә н е к ө т е р і ң к і - б ә с е н т о н м е н
ерекшеленеді. Сөйлем нің басы мен аяғы ны ң 
тоналды интервалы орташ а болып келеді, ал 
сөйлемнің интенсивтілігі тонмен бірге өзгеріп 
озара пропорциялы болады ( 
7 -сурет ).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет