270 СӨЗЖАСАМ өшір-өшірт-өшірткіз. Бұл тізбекте 3 сөзжасам-
ды қ жұп бар:
1) өш-өшір, 2) өшір-өшірт, 3) өшірт- өшірткіз. Ал
бу түп негізінен ж асалған сөзжа-
самдық ұяның бір ғанатізбегін мысалға келтіріп
көрейік:
бу-була-булан-буландыр-буландырғыш. Осы сөзжасамдық тізбекте сөзжасамдық жұп бар.
Олар:
1) бу-була, 2) була-булан, 3) булан-буландыр, 4) буландыр-буландырт, 5) буландырт-буландыр- ткыз. Келтірілген мысалдар сөзжасамдық жұптар-
д ы ң тізбектегі саны түрлі б о латы н ы н а н ы қ
көрсетті. С оны м ен бірге сөзж асам ды қ жұптың
орны, жалпы алғанда, сөзжасамдық ұяда болға-
нымен, тікелей нақты орны созжасамдық тізбекте.
Оны мына мысалдардан көруге болады:
тер түп
негізден жасалған сөзжасамдық
упщгіғъипер-тер- ле-терлет-терлеттір-терлеттірт тізбегін алсақ,
онда 4 сөзжасамдық жұгі бар, яғни тізбек4 созжасам-
д ы қ ж ұгітан қ ұ р а л ғ а н , о л а р :
1) т е р -т е р ле , 2) терле-терлет, 3) терлет-терлеттір, 4) тер- леттір-терлеттірт. Бұл тек осы мысалға келті-
рілген тізбекке ғана қатысты емес, барлық сөзжа-
самдық тізбектер созжасамдық жұптардан құра-
лады. С онды қтан ол — жалгіы заңды лы қ. О ған
кез келген ұядағы созжасамдық тізбекті келтіріп,
одан осы құбылысты коруге болады. М ысалы,
т ы н-т ы ңда -т ы ң да т -т ы ндат кы з; т іл -т іл е - тілек-тілектес-тілектестік; шаш-іиаша-шашак- іиашаксыз сияқты тізбектерді алсақ, олардың бәрі
де тұрлі сөзжасамдық жұптардан тұратынын аңға-
ру қиы н емес:
тың-тыңда, тыңда-тыңдат, тың- дат-тыңдатқыз; тіл-т іле, т іле-т ілек, т ілек- тілектес, тілект ес-т ілект ест ік; шаіи-шаша, шаша-шашақ, шашақ-іиашақсыз. Бұл сөзжасамдық тізбектердің әрқайсысы 3-
4 сәзж асам ды қ жұптардан тұратыны көрінді.
Қөрыта келгенде, сөзжасамдық жұптардың сөзжа-
самдық ұядағы нақты өрны созжасамдық тізбек
екені анықгалды. Сонымен созжасамдық жұп ту-
ынды сөздің жасалуына негіз болатын соз бен
одан ж асалған туынды созден тұратын созжа-
самдық тізбектің ең кіші мүшесі.
